Page images
PDF
EPUB

ficat obmanens, sed ea significatione qua sæpe fieri dicitur; id enim est mantare. (Od., II, 316.)

ISID., Orig., XIX, 4, §. 9: Struppi vincula loro vellino facta, quibus remi ad scalmos religentur. De quibus Livius : « Tuncque remos jussit religare struppis. » (Od., II, 422 et 423; XV, 287, 288.)

[ocr errors]

NONIUS, s. v. Disertim, plane, palam — Livius : « Tumque mihi narrato omnia disertim. » (Od., III, 97; IV, 328.)

A. GELL., VII, 7: Adprimum longe primum L. Livius in Odyssea dicit in hoc versu : « Ibi denique vir summus adprimus Patroclus. » (Od., III, 110.)

Idem Livius in Odyssea præmodum dixit quasi admodum. « Parcentes, inquit, præmodum » (Od., XIV, 92; XVI, 315), quod significat supra modum, dictumque est quasi præter modum : in quo scilicet prima syllaba acui debuit.

PRISCIEN, VII, 5: Hæc nomina vocativo casu eadem etiam in e proferebant antiquissimi, o Virgilie, o Mercurie dicentes. Livius in Odissia : « Neque enim oblitus sum te, o Laertie noster? » (Od., IV, 151.)

FESTUS, S. v. Nequinont, pro nequeunt, ut solinunt, ferinunt, pro solent et feriunt, dicebant antiqui. Livius in Odyssia «< Partim errant, neque nunc (7. nequinont) Græciam redire'. » (Od., IV, 495.)

PRISCIEN, VI, 4: Quod Ionis et Didonis, Calypsonis, dicitur, ostendit Cæsellius Vindex Stromateo his verbis: «< Calypsonem ita declinatum esse apud antiquos. >> Livius: «< Apud nympham Atlantis filiam Calypsonem. » (Od., IV, 557; V, 14; VII, 143.) .

SERVIUS, ad En., I, 92. Livius, in Odyssia : « Igi

(1) Paulus, Epit. Festi, s. v. Danunt, dant. Cf. supra, I, p. 46.

tur demum Ulixi cor frixit præ pavore. » (Od., V, 297-406.)

DIOMEDES, p. 379. Vulgo dicimus amplector; veteres immutaverunt, amplecto crebro dictitantes, ut Livius, in Odissea : «< Utrum genua amplectans virginem oraret. » (Od., VI, 142.)

FESTUS, S. v. Nogeum quidam amiculi genus prætextum purpura; quidam candidum ac perlucidum, quasi a navo (7. nauco), quod putamen quorumdam pomorum est tenuissimum, non sine candore, ut Livius ait, in Odissia: «Simul ac lacrymas de ore noegeo detersit,» id est, candido. (Od., VIII, 88.)

2

FESTUS, S. v. Topper-cito. Sic in eodem (Nævio): << Namque nullum pejus macerat humanum, quam de mare sævum viret cui sunt magnæ, topper confringent importunæ unde 3.

PRISCIEN, IX, 6: Virgilius, in v Æneidos (279): «Nexantem nodis seque in sua membra plicantem,» secundum primam protulit conjugationem. Livius vero, in Odissia : « Nexebant multa inter sese flexu nodorum dubio. » (Od., VIII, 264.)

CALPURNIUS PISO, de Continentia vet. poet.4, ap. Merulam, ad Enn., p. 253: Livius, in Odissea : « A (?)

(1) Paulus, Epit. Festi, s. v. Demum, quod significat post, apud Livium demus legitur.

(2) Paulus, Epit. Festi, s. v. Dacrimas pro lacrimas Livius sæpe posuit, nimirum quod Græci appellant dάxpv¤; item dautia, quæ lautia dicimus, et dantur legatis hospitii gratia.

(3) M. Düntzer, p. 44, rétablit ainsi ce fragment:

Namque nilum pejus macerat hemonem,

Quamde mare sævom: vires quoi sunt magnæ,
Topper confringent importunæ undæ.

Et il n'hésite pas à l'attribuer à Livius Andronicus, malgré l'autorité du manuscrit de Festus, en comparant les vers de l'Odyssée, VIII, 139, sq.

(4) P. Mérula, savánt jurisconsulte du xvIe siècle, a enrichi la collection des fragments de Livius, d'Ennius et de Pacuvius, de plusieurs vers conservés dans cet ouvrage de Calpurnius, dont le manuscrit unique a disparu depuis cette époque. Comme rien n'autorise le moindre doute sur la bonne foi de Mérula, les critiques

vostros, dum hic mantatis, irruet nervos perduelles. » (Od., XX, 366.)

PRISCIEN, VI, 1. Livius, in Odissia: «< Atque escas habemus mentionem. » Escas pro escæ. (X, 177.) - Ibidem : « Nam diva Monetas filia docuit. >> » (VIII, 480 et 481?) Monetas pro Monetæ. Idem, in eodem : <«< Mercurius cumque eo filius Latonas. » (VIII, 322 et 323.) Latonas pro Latonæ.

FESTUS, s. v. Topper fortasse valet in Enni et Pacuvi scriptis.... ad (l. at) in antiquissimis scriptis, celeriter ac mature. In Odyssia vetere : « Topper facit homines utrius fuerint. » (l. veris sueres'?)

«

Topper citi ad ædis venimus Circa; simul duona eorum (1. coram) portant ad navis millia ; alia in isdem inserinuntur.» (Od., X, 433 et XII, 16.)

NONIUS, S. v. Fite imperativo modo.... Livius, Odyssea: «Fite quoque, fitum est. » (?) (Od., XIII, 40.) PAULUS, Epit. Festi, s. v. Affatim dictum a copia fatendi: Livius : « Affatim edi, bibi, lusi. » (Od., XV, 373.)

FESTUS, s. v. [Nefrendes dictos asserit].... Ateius [Capito infantes esse nondum fre]ndentes, id est, [frangentes. Livius, in Odyssia vete]ri : « Quem ego ne[frendem alui, lacteam immulgen]s opem. >> (Od., XV, 450.)

PRISCIEN, IX, 9: Vetustissimi, et ausi pro ausus sum, et gavisi pro gavisus sum, protulerunt. Cato censorius, in oratione pro L. Autronio : « Beneficii postridie jussisti adesse in diem ex die, non ausi recusare. » Livius, in Odyssia : « Quoniam audivi, paucis gavisi. (Od., XVI, 92.)

FESTUS, S. v. Vacerram.

Ateius Philologus

continuent à citer comme authentiques les vers transcrits par Mérula. On peut consulter toutefois une dissertation récente de MM. Hoch : De Ennianorum Annalium fragmentis a P. Merula auctis. Bonn, 1839, in-8°.

(1) Ut prius fuerint (Cf. Od., X, 395), Düntzer, p. 15.

hoc nomine significari (ait) maledictum magnæ acerbitatis, ut sit vecors et vesanus, teste Livio, qui dicit : « Vecorde et malefica vecordia (l. vacerra). » (Od., XVII, 248.)

PAULUS, Epit. Festi, s. v. Dusmo in loco apud Livium (Od., XIX, 419) significat dumosum locum. Antiqui enim interserebant s litteram et dicebant cosmittere pro committere, et casmenæ pro camenæ.

PRISCIEN, VI, 3: Vetustissimi etiam nominativum hæc carnis proferebant, qui magis rationabilis est ad genitivum. Livius Andronicus, in Odissia : « Carnis, ait, vinumque quod libabant, anclabatur. » (Od., XXIII, 304 et 305.)

NONIUS, S. v. Dextrabus pro dextris. Livius, Odyssia: Deque manibus dextrabus. (Od., XXIV, 534.) PRISCIEN, VIII, 11 mando, mandis; ejus præteritum perfectum quidam mandi, alii mandui, alii mandidi esse voluerunt. Livius, in Odissia (IX, 311-312): Cum socios nostros mandisset impiu' Cyclops'.

ID., VII, 11: Hic et hæc celer. Odissia (XXII, 83):

Livius, in

At celer hasta volans perrumpit pectora ferro. Id., III, 3 : Ut nuper nuperus, sic super superus debet esse. Livius, in Odissia (XI, 135) :

Inferus an superus tibi fert deu' funera, Ulixe.

(1) Ce vers et ceux qui suivent sont évidemment des hexamètres héroïques, et par conséquent ne peuvent appartenir à Livius Andronicus, puisque divers témoignages de l'antiquité font honneur à Ennius du premier emploi de ce mètre. (Voy. Isidor., Origin., I, 37, et Osann, Anal. critica., p. 31 et suiv.) M. Osann conjecture avec raison qu'il faut les attribuer à un autre traducteur d'Homère, à Lævius, poëte plus récent, et dont le nom est souvent confondu chez les grammairiens avec celui de Livius. En les insérant ici, nous avons voulu faire sentir quelle distance sépare les timides essais d'Andronicus et la métrique savante de ses successeurs. Terentianus Maurus (vers 1192 et sq.) cite encore quatre prétendus vers de l'Ino de Livius Andronicus, auxquels s'applique la même observation.

XIV.

CNEIUS NÆVIUS.

(Mort l'an de Rome 550; av. J.-C. 203.)

Ne pouvant entrer dans de longs détails sur la biographie de Nævius et des auteurs contemporains, nous éclairerons du moins la chronologie de leurs ouvrages perdus, en reproduisant ici le passage classique d'Aulu-Gelle qui détermine les principaux faits et les dates les plus importantes :

N. A., XVII, 21, S. 40: Anno post Romam conditam quadringentesimo ferme et nonagesimo, consulibus Appio Claudio, cui cognomentum Caudex fuit, Appii illius Cæci fratre, et M. Fulvio Flacco, bellum adversum Pœnos primum cœptum est. Neque diu post Callimachus poeta, Cyrenensis, Alexandriæ apud Ptolemæum regem celebratus est. Annis deinde postea paulo pluribus quam viginti, pace cum Pœnis facta, consulibus Claudio Centone, Appii Cæci filio, et M. Sempronio Tuditano, primus omnium L. Livius poeta fabulas docere Romæ cœpit, post Sophoclis et Euripidis mortem annis plus fere centum et sexaginta, post Menandri, annis circiter quinquaginta duobus. Claudium et Tuditanum consules sequuntur Q. Valelerius et C. Manilius; quibus natum esse Q. Ennium poetam M. Varro, in primo de Poetis libro, scripsit, eumque, cum septimum et sexagesimum annum ageret, duodecimum annalem scripsisse, idque ipsum Ennium in eodem libro dicere. Anno deinde post Romam conditam quingentesimo undevicesimo, Sp. Carvilius Ruga primus Romæ de amicorum sententia divortium cum uxore fecit, quod sterila esset,

(1) Consulter sur ce sujet, outre les manuels de Schoell, de Bähr, etc., Q. Ennii Annalium fragmenta ; accedunt Cn. Nævii librorum de Bello Punico fragmenta opera et studio E. S. (Spangenberg). Lipsiæ, 1825, in-8°, p. 185 et sq.; Bothe, Poetæ scenici Latinorum, t. V, p. 79 et sq.

« PreviousContinue »