60. Animal Life should be sacred. Heu quantum scelus est in viscera viscera condi, Congestoque avidum pinguescere corpore corpus, Alteriusque animantem animantis vivere leto! Scilicet in tantis opibus, quas optima matrum Terra creat, nil te nisi tristia mandere saevo Vulnera dente iuvat, ritusque referre Cyclopum? Nec, nisi perdideris alium, placare voracis • Et male morati poteris ieiunia ventris ? At vetus illa aetas, cui fecimus aurea nomen, Fetibus arboreis et quas humus educat, herbis Fortunata fuit, nec polluit ora cruore. Tunc et aves tutae movere per aëra pennas, Et lepus impavidus mediis erravit in arvis, Nec sua credulitas piscem suspenderat hamo: Cuncta sine insidiis nullamque timentia fraudem Plenaque pacis erant. Postquam non utilis auctor Victibus invidit, quisquis fuit ille, deorum, Corporeasque dapes avidam demersit in alvum, Fecit iter sceleri, primoque e caede ferarum Incaluisse putes maculatum sanguine ferrum. Ov., Met., xv. 88-107. 61. Ovid beseeches Augustus to relent. His precor exemplis tua nunc, mitissime Caesar, Illa quidem iusta est, nec me meruisse negabo. Sed, nisi peccassem, quid tu concedere posses Materiam veniae sors tibi nostra dedit. Nunc, ubi detonuit, strepituque exterruit orbem, Iure igitur genitorque deum rectorque vocatur: Tu quoque, quum patriae rector dicare paterque ; Idque facis nec te quisquam moderatius unquam Tu veniam parti superatae saepe dedisti, Per mare, per terras, per tertia numina iuro, Ov., Tr., ii. 27-56. 62. A Lover chides a Stream which bars his Path. Amnis, arundinibus limosas obsite ripas, Ad dominam propero; siste parumper aquas. Tu potius, ripis effuse capacibus amnis, Non eris invidiae, torrens, mihi crede, ferendae, Te quoque credible est aliqua caluisse puella: Nec capit admissas alveus altus aquas. Nomen habes nullum, nivibus collecte caducis ; Forsitan haec alios; me mea damna movent. Ov., Amor., III. vi. 1-10, 19-26, 83-102. 63. Panegyric on Calpurnius Piso. O decus, et toto merito venerabilis aevo Possumus impositis caput exonerare tenebris Stridula cum rapido faciunt convicia soli. Saleius Bassus Paneg., 231-261. 64. Lentulus harangues the Romans at the Caudine Forks, advising a voluntary surrender. Tum L. Lentulus, qui tum princeps legatorum virtute atque honoribus erat, "Patrem," inquit, "meum consules, saepe audivi memorantem, se in Capitolio unum non fuisse auctorem senatui redimendae auro a Gallis civitatis, quando nec fossa valloque ab ignavissimo ad opera ac muniendum hoste clausi essent; et erumpere, si non sine periculo magno, tamen sine certa pernicie, possent. Quodsi, illis ut decurrere ex Capitolio armatis in hostem licuit, (quo saepe modo obsessi in obsidentes eruperunt) ita nobis aequo aut iniquo loco dimicandi tantummodo cum hoste copia esset, non mihi paterni animi indoles in consilio dando deesset. Equidem mortem pro patria praeclaram esse fateor: et me vel devovere pro populo Romano legionibusque, vel in medios me mittere hostes paratus sum. Sed hic patriam video, hic quicquid Romanarum legionum est: quae, nisi pro se ipsis ad mortem ruere volunt, quid habent, quod morte sua servent? Tecta urbis, dicat aliquis, et moenia, et eam turbam, a qua urbs incolitur. Imo, hercule, produntur ea magis omnia, deleto hoc exercitu, non servantur. Quis enim ea tuebitur? Imbellis videlicet atque inermis multitudo? Tam hercule, quam a Gallorum impetu defendit. An a Veiis exercitum Camillumque ducem implorabunt? Hic omnis spes opesque sunt, quas servando patriam servamus: dedendo ad necem patriam deserimus ac prodimus. At foeda atque ignominiosa deditio est. Sed ea caritas patriae est, ut tam ignominia eam, quam morte nostra, si opus sit, servemus. Subeatur ergo ista, quantacunque est, indignitas; et pareatur necessitati, quam ne dii quidem superant. Ite, consules, redimite armis civitatem, quam auro maiores nostri redemerunt." Liv., ix. 4. 65. Scipio draws a contemptuous picture of Hannibal and his Army, and tells his men that Rome expects them to do their duty. Nec nunc illi, quia audent, sed quia necesse est, pugnaturi sunt: nisi creditis, qui exercitu incolumi pugnam detractavere, eos, duabus partibus peditum equitumque in transitu Alpium amissis, quum plures paene perierint, quam supersunt, plus spei nactos esse. At enim pauci quidem sunt, sed ingentes animis corporibusque, quorum robora ac vires sustinere vis ulla vix possit. Effigies, imo umbrae hominum, fame, frigore, illuvie, squalore enecti, contusi ac debilitati inter saxa rupesque. Ad haec, perusti artus, nive rigentes nervi, membra torrida gelu, quassata fractaque arma, claudi ac debiles equi. Cum hoc equite, cum hoc pedite pugnaturi estis: reliquias extremas hostium, non hostes, habebitis. Experiri iuvat, utrum alios repente Carthaginienses per viginti annos terra ediderit: an iidem sint, qui ad Aegates pugnaverunt insulas, et quos ab Eryce duodevicenis denariis aestimatos emisistis: et utrum Hannibal hic sit aemulus itinerum Herculis, ut ipse fert, an vectigalis stipendiariusque et servus populi Romani a patre relictus: quem nisi Saguntinum scelus agitaret, respiceret profecto, si non patriam victam, domum certe, patremque, et foedera Hamilcaris scripta manu: qui, iussus a consule nostro, praesidium deduxit ab Eryce: qui graves impositas victis Carthaginiensibus leges fremens maerensque accepit: qui decedere Sicilia, qui stipendium populo Romano dare pactus est. Itaque vos ego, milites, non eo solum animo, quo adversus alios hostes soletis, pugnare velim; sed cum indignatione quadam atque ira: velut si servos videatis vestros arma repente contra vos ferentes. Licuit, si voluissemus, ad Erycem clausos, ultimo supplicio humanorum, fame interficere: licuit classem victricem in Africam traiicere, atque intra paucos dies sine ullo certamine Carthaginem delere. Veniam dedimus precantibus, emisimusque ex obsidione: pacem cum victis fecimus: tutelae nostrae deinde duximus, quum Africo bello urgerentur. Pro his impertitis, furiosum iuvenem sequentes, oppugnatum patriam nostram veniunt. Atque utinam pro decore nobis hoc tantum, et non pro salute, esset certamen. Non de possessione Siciliae ac Sardiniae, de quibus quondam agebatur, sed pro Italia vobis est pugnandum: nec est alius a tergo exercitus, qui, nisi nos vincimus, hosti obsistat; nec Alpes aliae sunt, quas dum superant, comparari nova possint praesidia. Hic est obstandum, milites, velut si ante Romana moenia pugnemus. Unusquisque se non corpus suum, sed coniugem ac liberos parvos armis protegere putet: nec domesticas solum agitet curas, sed identidem hoc animo reputet, nostras nunc intueri manus senatum populumque Romanum: qualis nostra vis virtusque fuerit, talem deinde fortunam illius urbis ac Romani imperii fore. Liv., xxi. 40, 41. |