Page images
PDF
EPUB

NARRATION XLIV

AFFRANCHISSEMENT DE LA GRÈCE
(197 av. J.-C.)

ARGUMENT

Quinctius Flamininus, après avoir vaincu Philippe, roi de Macédoine, avait résolu d'affranchir la Grèce pour la soustraire à la domination de ce monarque. Les jeux Isthmiques approchaient. Quinctius s'y rendit et trouva à l'isthme de Corinthe un concours incroyable de peuples, attirés par l'attente de la proclamation qui devait fixer le sort des Grecs : on ignorait encore l'usage que les Romains feraient de leurs conquêtes. Enfin un héraut fit cesser l'incertitude, en publiant à haute voix que le sénat et le peuple romain rendaient aux Grecs la liberté, leur indépendance et l'usage de leurs lois. A ces paroles, la joie des Grecs fut inexprimable: après avoir célébré des jeux, on courut vers le général romain pour le saluer, on lui jeta des couronnes de fleurs, et, pendant plusieurs jours, on combla de louanges la générosité du peuple

romain.

Sommaire: Projet de Quinctius Flamininus; - Concours immense de peuple à l'isthme de Corinthe; - Proclamation de l'indépendance de la Grèce; -Joie extraordinaire des Grecs; - Témoignages de reconnaissance rendus au général et au peuple romain.

Quinctius cum decem legatis Corinthum trajecit. Ibi consilia de libertate Græciæ dies prope totos in concilio decem legatorum tractabantur. Identidem Quinctius, « liberandam omnem Græ<< ciam, si Ætolorum linguas retundere (1), si << veram caritatem, majestatem, apud omnes << nominis Romani vellent esse; si fidem facere, << ad liberandam Græciam, non ad transferendum << a Philippo ad se imperium, sese mare traje

XLIV. 1. Ætolorum lin- c'était : Litteras inanes va guas retundere. Ils avaient na specie libertatis adumdit de cette paix, qui promet- bratas. tait la liberté aux Grecs, que

«< cisse. » Nihil contra ea de libertate urbium alii dicebant.

Isthmiorum statum ludicrum aderat, semper quidem et alias frequens, quum propter spectaculi studium insitum genti, quo certamina omnis generis artium viriumque et pernicitatis visuntur; tum quia, propter opportunitatem loci, per duo diversa maria omnium rerum usus ministrantis, humano generi concilium, Asiæ Græciæque is mercatus (2) erat. Tum vero non ad solitos modo usus undique convenerant, sed exspectatione erecti, qui deinde status futurus Græciæ, quæ sua fortuna esset: alii alia non taciti solum opinabantur, sed sermonibus etiam serebant. Romanos victores vix cuiquam persuadebatur Græcia omni cessuros.

Ad spectaculum consederant; et præco cum tubicine, ut mos est, in mediam arenam, unde sollemni carmine (3) ludicrum indici solet, processit, et, tuba silentio facto, ita pronuntiat: Senatus Romanus et T. Quinctius imperator, Philippo rege Macedonibusque devictis, liberos, immunes, suis legibus esse jubet Corinthios, Phocenses, Locrensesque omnes, et insulam Eubœam, et Magnetas, Thessalos, Perrhæbos, Achæos, Phthiotas. Percensuerat omnes gentes quæ sub ditione Philippi regis fuerant.

Audita voce præconis, majus gaudium fuit quam quod universum homines acciperent. Vix satis credere se quisque audisse; et alii alios intueri, mirabundi velut ad somnii vanam speciem; quod ad quemque pertineret, suarum aurium fidei minimum credentes, proximos interrogabant. Revocatus præco, quum unusquisque non audire modo, sed videre libertatis suæ nuntium averet,

2. Mercatus. Par ce mot ou par nundina, les Latins traduisaient le grec πανήγυρις,

qui se disait des jeux Isth-
miques, Olympiques, etc.
3. Carmine, formule.

iterum pronuntiavit eadem. Tum ab certo jam gaudio tantus cum clamore plausus est ortus, totiesque repetitus, ut facile appareret nihil omnium bonorum multitudini gratius quam libertatem esse. Ludicrum deinde ita raptim peractum est, ut nullius nec animi nec oculi spectaculo intenti essent: adeo unum gaudium præoccupaverat omnium aliarum sensum voluptatum. Ludis vero dimissis, cursu prope omnes tendere ad imperatorem Romanum ut, ruente turba in unum, adire, contingere dextram cupientium, coronas lemniscosque jacientium, haud procul periculo fuerit. Sed erat trium ferme et triginta annorum; et quum robur juventæ, tum gaudium ex tam insigni gloriæ fructu, vires suppeditabat. Nec præsens omnium modo effusa lætitia est; sed per multos dies gratis et cogitationibus et sermonibus revocata : « esse aliquam << in terris gentem, quæ sua impensa, suo labore << ac periculo bella gerat pro libertate aliorum; << nec hoc finitimis aut propinquæ vicinitatis <<< hominibus, aut terris continenti junctis præs<< tet; maria trajiciat, ne quod toto orbe terrarum << injustum imperium sit, et ubique jus, fas, lex << potentissima sint. Una voce præconis liberatas << omnes Græciæ atquæ Asiæ urbes. Hoc spe con«cipere, audacis animi fuisse: ad effectum addu« cere, et virtutis et fortunæ ingentis. » (XXXIII, 31-33.)

NARRATION XLV

ACCUSATION ET ACQUITTEMENT DE SCIPION L'AFRICAIN (187 av. J.-C.) ARGUMENT

A l'instigation de Caton le Censeur, qui, selon l'éner gique expression de Tite-Live, ne cessait d'aboyer contre la grandenr de Scipion l'Africain, les deux tribuns Péti

lius l'accusèrent de péculat dans la conclusion de la paix avec Antiochus, roi de Syrie. Il fallut que le vainqueur d'Hannibal et de Carthage, que cet homme à qui les Romains avaient offert la dictature perpétuelle, se réduisît au triste rôle d'accusé; mais il le fit avec sa fierté ordinaire. Il comparut devant le peuple, déchira ses comptes, et dédaignant de se justifier: C'est à pareil jour, dit-il, que j'ai vaincu Hannibal et Carthage, Romains, allons au Capitole en remercier les dieux. Toute l'assemblée l'y suivit.

Sommaire: Accusation de Scipion; - Sentiments divers des Romains; - Manière dont Scipion se défend; - Griefs énoncés par les tribuns contre Scipion; - Sa réponse; - Tout le monde le suit au Capitole.

P. Scipioni Africano duo Q. Petillii diem dixerunt (1). ld, prout cujusque ingenium erat, interpretabantur. Alii non tribunos plebis, sed universam civitatem, quæ id pati posset, incusabant : « duas maximas orbis terrarum urbes « ingratas uno prope tempore in principes inven«tas: Romanam ingratiorem; si quidem victa << Carthago victum Hannibalem in exsilium expu<< lisset; Roma victrix victorem Africanum expel« lat. » Alii, « neminem unum civem tantum << eminere debere, ut legibus interrogari non « possit : nihil tam æquandæ libertatis esse, << quam potentissimum quemque posse dicere causam (2). Quid autem tuto cuiquam, nedum << summam rempublicam, permitti, si ratio non << sit reddenda? qui jus æquum pati non possit, << in eum vim haud injustam esse. » Hæc agitata sermonibus, donec dies dicendæ causæ venit : nec alius antea quisquam, nec ille ipse Scipio consul censorve majore omnis generis hominum frequentia, quam reus illo die, in forum est deductus.

Jussus dicere causam, sine ulla criminum mentione orationem adeo magnificam de rebus

XLV. 1. Diem dicere, voy Narr. XXIV, note 1.

2. Posse dicere causam,

puisse avoir à plaider sa cause, c.-à-d. être mis en accusation.

ab se gestis est exorsus, ut satis constaret neminem unquam neque melius neque verius laudatum esse. Dicebantur enim ab eodem animo ingenioque a quo gesta erant et aurium fastidium aberat, quia pro periculo, non in gloriam, referebantur.

Tribuni plebis vetera luxuriæ crimina Syracusanorum hibernorum et Locris Pleminianum tumultum (3) quum ad fidem præsentium criminum retulissent, suspicionibus magis, quam argumentis, pecuniæ captæ reum accusarunt. << Filium captum sine pretio redditum, omnibus« que aliis rebus Scipionem, tanquam in ejus << unius manu pax Romana bellumque esset, ab. << Antiocho cultum. Dictatorem eum consuli, non << legatum, in provincia fuisse; nec ad aliam rem << eo profectum, quam ut id, quod Hispaniæ, << Galliæ, Siciliæ, Africæ jam pridem persuasum << esset, hoc Græciæ Asiæque et omnibus ad <<< orientem versis regibus gentibusque appareret: << unum hominem caput columenque imperii <<< Romani esse; sub umbra Scipionis civitatem << dominam orbis terrarum latere, nutum ejus « pro decretis Patrum, pro populi jussis esse. » Infamia intactum invidia, qua possunt, urgent. Orationibus in noctem perductis, prodicta dies

est.

Ubi ea venit, tribuni in Rostris prima luce consederunt. Citatus reus magno agmine amicorum clientiumque per mediam concionem ad Rostra subiit silentioque facto: « Hoc, inquit, die, tri<< buni plebis, vosque, Quirites, cum Hannibale et « Carthaginiensibus signis collatis in Africa bene <ac feliciter pugnavi. Itaque, quum hodie litibus «et jurgiis supersederi æquum sit, ego hinc « extemplo in Capitolium ad Jovem optimum

3. Syracusana hiberna, voy. Tite-Live, liv XXIX, Pleminianus tumultus : ch. 16-22.

« PreviousContinue »