Page images
PDF
EPUB

ratorum, litteras accepit, quibus ei denuntiabat ne salutem suam Philippo committeret mille talentis a Dario et spe nuptiarum sororis ejus esse corruptum. Ingentem animo sollicitudinem litteræ incusserant, et quidquid in utramque partem aut metus aut spes subjecerat, secreta æstimatione pensabat: Bibere perseverem (18) ? ut, si venenum datum fuerit, ne immerito quidem, quidquid acciderit, evenisse videatur? Damnem medici fidem? In tabernaculo me opprimi patiar? At satius est alieno me mori scelere, quam metu meo. Diu animo in diversa versato, nulli quid scriptum esset enuntiat; epistolamque sigillo annuli sui impressam pulviño, cui incumbebat, subjecit.

Inter has cogitationes biduo absumpto, illuxit a medico destinatus dies. Et ille cum poculo, in quo medicamentum diluerat, intravit. Quo viso, Alexander, levato corpore in cubitum, epistolam a Parmenione missam sinistra manu tenens, accipit poculum, et haurit interritus: tum epistolam Philippum legere jubet, nec a vultu legentis movit oculos, ratus aliquas conscientiæ notas in ipso ore posse deprehendere. Ille, epistola perlecta, plus indignationis quam pavoris ostendit projectisque amiculo et litteris ante lectum, inquit: Semper quidem spiritus meus ex te pependit; sed nunc vere, arbitror, sacro et venerabiliore (19) trahitur. Crimen parricidii, quod mihi objectum est, tua salus diluet. Servatus a me, vitam mihi dederis : oro quæsoque,

18. Perseverem? (Faut-il) que je m'obstine...? Perseverare se rapporte ici seulement à l'intention, mais non pas à l'action de boire, qui n'avait pas encore lieu. 19. Sacro... ore trahitur,

ma

respiration passe par

une bouche, sort d'une bouche sacrée et vénérable (c'est-à-dire la tienne); ce qui signifie par conséquent : ma vie dépend entièrement de toi. Cette expression est trop recherchée, et peu naturelle dans la circonstance.

amisso (20) metu, patere medicamentum concipi venis. Laxa paullisper animum, quem intempestiva sollicitudine amici sane fideles, sed moleste seduli turbant.

Non securum modo hæc vox, sed etiam lætum regem ac plenum bonæ spei fecit. Itaque: Si dii, inquit, Philippe, tibi permisissent quo maxime modo animum velles experiri meum, alio profecto voluisses; sed certiorem quam expertus es, ne optasses quidem. Hac epistola accepta, tamen quod dilueras, bibi: et nunc crede me non minus pro tua fide, quam pro mea salute esse sollicitum. Hæc locutus, dextram Philippo offert.

Ceterum tanta vis medicamenti fuit, ut quæ secuta sunt, criminationem Parmenionis adjuverint. Interclusus spiritus arcte meabat, nec Philippus quidquam inexpertum omisit. Ille fomenta corpori admovit, ille torpentem nunc cibi, nunc vini odore excitavit. Atque, ut primum mentis compotem esse sensit, modo matris sororumque (21), modo tantæ victoriæ appropinquantis admonere non destitit. Ut vero medicamentum se diffudit in venas, et sensim toto corpore salubritas percipi potuit; primum animus vigorem suum, deinde corpus quoque exspectatione maturius recuperavit : quippe post tertium diem, quam in hoc statu fuerat, in conspectum militum venit. Nec avidius ipsum regem quam Philippum intuebatur exercitus; pro se quisque dextram ejus amplexi, grates habebant, velut præsenti deo. Namque haud facile dictu est, præter ingenitam illi genti erga reges suos venerationem, quantum hujus utique regis vel admirationi dediti fuerint, vel caritate flagraverint. Jam primum nihil sine divina ope aggredi vide

20. Amisso pour dimisso. 21. Matris sororumque. Dans la dernière narration, Quinte-Curce remarque par

mi les traits du caractère d'Alexandre pietas erga parentes.

batur: nam quum præsto esset ubique fortuna, temeritas in gloriam cesserat. Etas quoque vix tantis matura rebus, sed abunde sufficiens, omnia ejus opera honestabat; et quæ leviora haberi solent, plerumque in re militari gratiora vulgo sunt exercitatio corporis inter ipsos, cultus habitusque paullum a privato abhorrens; militaris vigor: queis ille vel ingenii dotibus, vel animi artibus (22), ut pariter carus ac venerandus esset, effecerat. (III, 9-15.)

NARRATION II

NOBLE CONDUITE D'ALEXANDRE ENVERS LA FAMILLE

DE DARIUS

(333 av. J.-C.)

ARGUMENT

Darius, dont l'armée était forte de six cent mille hommes, au lieu d'attendre Alexandre dans les vastes plaines de l'Assyrie, qui lui auraient permis de développer toutes ses troupes et d'envelopper les Macédoniens, était venu se faire battre à Issus, en Cilicie, dans une plaine de médiocre étendue (333 av. J.-C.). Son camp fut pris, et parmi les prisonniers se trouvèrent Sisygambis, mère de Darius, sa femme, deux de ses filles, et son fils, encore enfant. Alexandre traita la famille du roi vaincu avec tant de réserve et de bonté, qu'à la captivité près, elle ne pouvait s'apercevoir de son infortune. Le vainqueur alla même avec Héphestion, son favori, porter des consolations aux princesses prisonnières.

Sommaire: Prise du camp de Darius par les Macédoniens; - Peinture de la famille de Darius; Perte respective des deux armées; - Retour d'Alexandre, qui s'était mis à la poursuite de Darius; cris et douleur des princesses captives, qui croyaient Darius mort; Alexandre envoie les détromper; Honneurs funèbres rendus par Alexandre aux nobles Perses tués dans le combat ; Visite d'Alexandre aux princesses captives; Réflexions de l'auteur sur la noble conduite d'Alexandre;

[blocks in formation]

passage de Salluste, Jugurtha, ch. 82 : Vir egregius in aliis artibus molliter ægritudinem pati.

Égards délicats du roi envers les princesses; paroles de Sisygambis et d'Alexandre.

Sed jam castra quoque Darii hostis victor intraverat, omni quidem opulentia ditia. Ingens auri argentique pondus, non belli, sed luxuriæ apparatum, diripuerant milites. Quumque plus (1) raperent, passim strata erant itinera vilioribus sarcinis, quas in comparatione meliorum avaritia contempserat. Jamque ad feminas perventum erat : quibus, quo cariora ornamenta sunt, violentius (2) detrahebantur. Omnia planctu tumultuque, prout cuique fortuna erat, repleverant nec ulla facies mali deerat, quum per omnes ordines ætatesque victoris crudelitas ac licentia vagaretur. Tunc vero impotentis (3) fortunæ species conspici potuit, quùm ii, qui cum Dario (4) tabernaculum exornaverant omni luxu et opulentia instructum, eadem illa Alexandro, quasi veteri domino, reservabant. Namque id solum intactum omiserant milites, ita tradito more, ut victorem victi regis tabernaculo exciperent.

Sed omnium oculos animosque in semet averterant (5) captivæ mater conjuxque Darii: illa non majestate solum, sed etiam ætate venerabilis; hæc formæ pulchritudine, ne illa quidem sorte corruptæ. Receperat in sinum filium nondum sextum ætatis annum egressum, in spem tantæ fortunæ, quantam pater ejus paullo ante amiserat, genitum. At in gremio anus aviæ jacebant adultæ virgines duæ, non suo tantum, sed

II. 1. Plus comprend ce qui restait après l'enlèvement de l'or et de l'argent.

2. Pour eo violentius.

3. Impotens qui n'est pas maître (de soi), qui agit, non pas suivant des règles, mais par caprice. Ainsi s'explique le jeu de mots de

Velleius (II, 29) sur Pompée : Potentia sua nunquam aut raro ad impotentiam usus.

4. Cum Dario (lorsqu'ils étaient), au service de Darius. 5. In semet averterant, brachylogie pour ab aliis rebus aversos in se verterant.

etiam illius mœrore confectæ. Ingens circa eam nobilium feminarum turba constiterat, laceratis crinibus abscissaque veste, pristini decoris immemores, reginas dominasque, veris quondam, tune alienis (6) nominibus invocantes. Îllæ, suæ calamitatis oblitæ, in utro cornu Darius stetisset, quæ fortuna discriminis fuisset, requirebant. Negabant se captos, si viveret rex. Sed illum, equos subinde mutantem, longius fuga abstulerat.

In acie autem cæsa sunt Persarum peditum centum millia, decem equitum. At a parte Alexandri quattuor et quingenti saucii fuere, ex peditibus triginta omnino et duo desiderati sunt, equitum centum quinquaginta interfecti. Tantulo impendio ingens victoria stetit.

Rex quidem, Darium persequendo fatigatus, posteaquam et nox appetebat, et eum assequendi spes non erat, in castra paulo ante a suis capta pervenit. Invitari deinde amicos, quibus maxime assueverat, jussit, quippe summa dumtaxat cutis in femore perstricta non prohibebat interesse convivio: quum repente e proximo tabernaculo lugubris clamor, barbaro ululatu planctuque permixtus, epulantes conterruit. Cohors quoque, quæ excubabat ad tabernaculum regis, verità ne majoris motus principium esset, armare cœperat. Causa pavoris subiti fuit quod mater uxorque Darii, cum captivis (mulieribus) nobilibus, regem, quem interfectum esse credebant, ingenti gemitu ejulatuque deflebant. Unus namque e captivis spadonibus, qui forte ante ipsarum tabernaculum steterat, amiculum, quod Darius, ne cultu (7) proderetur, abjecerat, in manibus ejus qui repertum ferebat, agnovit : ratusque

[blocks in formation]

se

n'appartenant plus », à cause de tunc.

7. Cultu, s.-ent. regio, pour ne pas être reconnu à

« PreviousContinue »