Page images
PDF
EPUB

non moverat, frigente sanguine intumuit. Linqui deinde animo, et submitti genu cœpit. Quem proximi exceptum in castra receperunt : et Betis interfectum ratus, urbem ovans victoria repetit.

At Alexander, nondum percurato vulnere, aggerem quo monium altitudinem æquaret, exstruxit, et pluribus cuniculis muros subrui jussit. Oppidani ad pristinum fastigium monium novum exstruxere munimentum; sed ne id quidem turres aggeri impositas æquare poterat. Itaque interiora quoque urbis infesta (8) telis erant. Ultima pestis urbis fuit cuniculo subrutus murus, per cujus ruinas hostis intravit. Ducebat ipse rex antesignanos, et dum incautius subit, saxo crus ejus affligitur. Innixus tamen telo, nondum prioris vulneris obducta cicatrice, inter primores dimicat, ira quoque accensus quod duo in obsidione urbis ejus vulnera acceperat. Betim, egregia edita pugna, multisque vulneribus confectum, deseruerant sui; nec tamen segnius prælium capessebat, lubricis armis suo pariter atque hostium sanguine. Sed quum undique telis [peteretur, ad postremum exhaustis viribus, vivus in potestatem hostium pervenit. Quo ad regem (9)] adducto, insolenti gaudio juvenis elatus, alias virtutis etiam in hoste mirator : Non, ut voluisti, inquit, morieris, sed quidquid in captivum inveniri potest, passurum esse te cogita. Ille non interrito modo, sed contumaci quoque vultu intuens regem, nullam ad minas ejus reddidit vocem. Tum Alexander: Videtisne obstinatum ad tacendum? inquit; num genu posuit? num vocem supplicem misit? Vincam tamen

8. L'adj. infestus avec l'abl. de manière s'emploie lorsqu'il s'agit d'une cause matérielle; le part. infestatus s'emploierait avec ab

et un ablatif de personne.

9. Les mots entre crochets indiquent une lacune du texte remplie par Freinsheim.

silentium : et si nihil aliud (10), certe gemitu interpellabo (11). Ira deinde vertit in rabiem, jam tum peregrinos ritus nova subeunte fortuna. Per talos enim spirantis lora trajecta sunt, religatumque ad currum traxere circa urbem equi, gloriante rege Achillem, a quo genus ipse duceret (12), imitatum se esse pœna in hostem capienda. Cecidere Persarum Arabumque circa decem millia; nec Macedonibus incruenta victoria fuit. Obsidio certe non tam claritate urbis nobilitata est, quam geminato periculo regis. (IV, 23-26.)

NARRATION V

ENTRÉE D'ALEXANDRE EN ÉGYPTE, ET SA VISITE
A L'ORACLE DE JUPITER-AMMON

(322 av. J.-C.)

ARGUMENT

Les Égyptiens, lassés de l'odieuse domination des Perses, accoururent à la rencontre du jeune conquérant, et le recurent comme un libérateur qui devait protéger la religion nationale. En effet, Alexandre sacrifia dans Memphis aux divinités du pays, lui rendit ses lois et ses coutumes, plaça un prince indigène à la tête du pouvoir civil, et se réserva le pouvoir militaire. C'est alors que, pour satisfaire un vain orgueil, ou plutôt pour frapper l'esprit superstitieux des populations et des soldats par quelque chose de surnaturel, il projeta de visiter le temple de Jupiter-Ammon, situé dans les déserts libyens. Il descendit le Nil jusqu'à la mer, en côtoya les rivages, reçut sur sa route une ambassade des Cyrénéens, et de là, suivi de ses troupes, il marcha à travers les sables brûlants, arriva au temple et se laissa proclamer fils du dieu.

10. Si nihil aliud, s.-ent. fecero ou egero. Ellipse aussi fréquente que εἰ μηδὲν ἄλλο

en grec.

11. Interpellabo, je l'interromprai, gemitu, par les gémissements (que je t'arracherai en te faisant souffrir).

12. Alexandre descendait

d'Achille par sa mère Olympias, issue de la race de Néoptolème ou Pyrrhus, fils d'Achille. Un récit de cet acte odieux par Hégésias a aussi été conservé par Denys d'Halicarnasse au passage cité plus haut.

Am

Sommaire Entrée d'Alexandre en Égypte; Difficultés du chemin qui conduisait au temple de Jupiter-Ammon; bassade des Cyrénéens; première partie du voyage; - Arrivée au temple;- Exposition géographique des peuples circonvoisins; - Peinture de l'oasis et du dieu qui y était adoré; Alexandre proclamé fils de Jupiter; réflexions de l'auteur.

Ægyptii, olim Persarum opibus infensi, quippe avare et superbe imperitatum sibi esse credebant, ad spem adventus Alexandri erexerant animos, utpote qui Amyntam quoque transfugam, et cum precario imperio venientem læti recepissent (1). Igitur ingens multitudo Pelusium, qua intraturus rex videbatur, convenerat. Atque ille septimo die posteaquam a Gaza copias moverat, in regionem Ægypti, quam nunc castra Alexandri vocant, pervenit. Deinde pedestribus copiis Pelusium petere jussis, ipse cum expedita delectorum manu Nilo amne vectus est. Nec sustinuere adventum ejus Persæ, defectione quoque perterriti. Jamque haud procul Memphi erat; in cujus præsidio Mazaces, prætor Darii, relictus, ocius amne superato (2), octingenta talenta Alexandro omnemque regiam supellectilem tradidit. A Memphi, eodem flumine vectus, ad interiora Egypti penetrat, compositisque rebus ita, ut nihil ex patrio Ægyptiorum more mutaret, adire Jovis Hammonis oraculum statuit.

Iter expeditis quoque et paucis vix tolerabile ingrediendum erat: terra coloque aquarum pe

V. 1. Le récit de ces faits se trouve au liv. III, § 28, et au liv. IV, § 5.

2. Ocius est une correction proposée du texte, lequel donne Oron amne superato. Mais la correction ne vaut guère mieux que le texte, car si d'une part on ne connaît pas de fleuve de ce nom, de l'autre il n'y a pas à Memphis d'autre fleuve que le Nil, et

NARRATIONES.

Mazacès n'avait pas à traverser le Nil, puisque Alexandre y naviguait. Le dernier éditeur soupçonne d'une manière très spécieuse qu'un lecteur, ou peut-être QuinteCurce lui-même, se serait mépris dans une phrase grecque telle que celle-ci d'Arrien: 'Exɛï¤εν dè (d'Héliopolis) διαβὰς τὸν πόρον ἧκεν ἐς Μέμφιν.

QUINTUS CURTIUS.

15

nuria est, steriles arenæ jacent, quas ubi vapor solis accendit, fervido solo exurente vestigia, intolerabilis æstus exsistit luctandumque est non solum cum ardore et siccitate regionis, sed etiam cum tenacissimo sabulo, quod præaltum et vestigio cedens ægre moliuntur pedes. Hæc Egyptii vero majora jactabant. Sed ingens cupido animum stimulabat adeundi Jovem, quem generis sui auctorem, haud contentus mortali fastigio, aut credebat esse, aut credi volebat.

Ergo cum iis quos ducere secum statuerat, secundo amne descendit ad Mareotin paludem. Eo legati Cyrenensium dona attulere, pacem, et ut adiret urbes suas, petentes. Ille, donis acceptis, amicitiaque conjuncta, destinata exsequi pergit. Ac primo quidem et sequenti die tolerabilis labor visus, nondum tam vastis nudisque solitudinibus aditis, jam tamen sterili et emoriente terra. Sed ut aperuere se campi alto obruti sabulo, haud secus quam profundum æquor ingressi, terram oculis requirebant. Nulla arbor, nullum culti soli occurrebat vestigium. Aqua etiam defecerat quam utribus cameli vexerant, et in arido solo ac fervido sabulo nulla erat. Ad hoc sol omnia incenderat, siccaque et adusta erant ora quum repente, sive illud deorum munus, sive casus fuit, obductæ cœlo nubes condidere solem; ingens æstu fatigatis, etiamsi aqua deficeret, auxilium. Enimvero ut largum quoque imbrem excusserunt procellæ, pro se quisque excipere eum, quidam, ob sitim impotentes sui, ore quoque hianti captare cœperunt.

Quatriduum per vastas solitudines absumptum est. Jamque haud procul oraculi sede aberant, quum complures corvi agmini occurrunt, modico volatu prima signa antecedentes : et modo humi residebant, quum lentius agmen incederet; modo se pennis levabant, antecedentium iterque monstrantium ritu. Tandem ad sedem consecra

tam deo ventum est. Incredibile dictu, inter vastas solitudines sita, undique ambientibus ramis, vix in densam umbram cadente sole, contecta est; multique fontes dulcibus aquis passim manantibus alunt silvas. Cœli quoque mira temperies, verno tepori maxime similis, omnes anni partes pari salubritate percurrit. Accolæ sedis sunt ab oriente proximi Æthiopum (3); in meridiem versus Arabes spectant. Troglodytis cognomen est, quorum regio usque ad Rubrum mare excurrit: at qua vergit ad occidentem, alii Æthiopes colunt, quos Scenitas (4) vocant. A septentrione Nasamones sunt, gens Syrtica, navigiorum spoliis quæstuosa quippe obsident littora, et æstu destituta navigia notis sibi vadis occupant.

Incolæ nemoris, quos Hammonios vocant, dispersis tuguriis habitant; medium nemus pro arce habent, triplici muro circumdatum. Prima munitio tyrannorum veterem regiam clausit : in proxima conjuges eorum, cum liberis et pellicibus, habitant. Hic quoque dei oraculum est. Ultima munimenta, satellitum armigerorumque sedes erant (5). Est etiam aliud Hammonis nemus; in medio habet fontem : Solis aquam vocant (6). Sub lucis ortum tepida manat: medio die, quum vehementissimus est calor, frigida eadem fluit inclinato in vesperam, calescit media nocte, fervida exæstuat; quoque nox propius ver

3. Ethiopum. Cette exposition géographique sur les peuples qui entouraient l'oasis d'Ammon (auj. oasis de Syouah) ne s'accorde pas tout à fait avec celle des autres auteurs, qui diffèrent également entre eux. II règne du reste beaucoup de vague chez les anciens dans les noms et les positions

qu'ils assignent aux diverses contrées ou nations d'Afrique.

4.Scenitæ, oxnvitat, qui habitent sous des tentes, σκηναί.

5. Prima munitio, etc. Les ruines de cet immense bâtiment existent encore dans l'oasis, et se nomment Umebeda.

6. Solis aquam vocant. Sub

« PreviousContinue »