Page images
PDF
EPUB

tum iracundias, et placandum animum dictitans, quo rumorem reconciliationis efficeret, acciperetque Agrippina, facili feminarum credulitate ad gaudia. Venientem dehinc obvius in littora (nam Antio (4) adventabat) excepit manu et complexu, ducitque Baulos (5) id villæ nomen est, quæ promontorium Misenum inter et Baianum lacum flexo mari alluitur. Stabat inter alias navis ornatior, tanquam id quoque honori matris daretur: quippe sueverat triremi et classiariorum remigio vehi. Ac tum invitata ad epulas erat, ut occultando facinori nox adhiberetur. Satis constitit exstitisse proditorem et Agrippinam, auditis insidiis, an crederet ambiguam, gestamine sellæ Baias pervectam. Ibi blandimentum sublevavit metum: comiter excepta superque ipsum collocata. Nam pluribus sermonibus, modo familiaritate juvenili Nero, et rursus adductus (6), quasi seria consociaret, tracto in longum convictu, prosequitur abeuntem, arctius (7) oculis et pectori hærens, sive explenda simulatione, seu perituræ matris supremus aspectus quamvis ferum animum retinebat.

Noctem sideribus illustrem et placido mari quietam, quasi convincendum ad scelus, dii præbuere. Nec multum erat progressa navis, duobus e numero familiarium Agrippinam comitantibus, e quis Crepereius Gallus haud procul gubernaculis astabat, Acerronia super pedes cubitantis reclinis

[blocks in formation]

pænitentiam filii et reciperatam matris gratiam per gaudium memorabat, quum dato signo ruere tectum loci multo plumbo grave; pressusque Crepereius et statim exanimatus est. Agrippina et Acerronia eminentibus lecti parietibus ac forte validioribus quam ut oneri cederent protectæ sunt. Nec dissolutio navigii sequebatur, turbatis omnibus, et quod plerique ignari etiam conscios impediebant. Visum dehinc remigibus unum in latus inclinare atque ita navem submergere. Sed neque ipsis promptus in rem subitam consensus, et alii contrà nitentes, dedere facultatem lenioris in mare jactus. Verum Acerronia imprudentiâ, dum se Agrippinam esse utque subveniretur matri Principis clamitat, contis et remis et, quæ fors obtulerat, navalibus telis (8) conficitur. Agrippina silens, eoque minus agnita, unum tamen vulnus humero excepit. Nando, deinde occursu lenunculorum, Lucrinum in lacum vecta, villæ suæ infertur.

Illic reputans ideo se fallacibus litteris accitam et honore præcipuo habitam, quodque littus juxta, non ventis acta, non saxis impulsa navis, summa sui parte, veluti terrestre machinamentum concidisset; observans etiam Acerroniæ necem, simul suum vulnus aspiciens; solum insidiarum remedium esse (9) si non intelligerentur; misit libertum Agerinum, qui nuntiaret filio benignitate deûm et fortuna ejus evasisse gravem casum; orare ut quamvis periculo matris exterritus, visendi curam differret; sibi ad præsens quiete opus. Atque interim, securitate simulata, medicamina vulneri et fomenta corpori adhibet; testamentum Acerroniæ requiri, bonaque obsignari

8. Navalibus telis, les instruments nautiques quelconques dont on pouvait se servir en guise d'armes.

9. S.-ent. considerans ou sentiens, dont les participes précédents sont à peu près les équivalents.

jubet id tantum non per simulationem (10).

At Neroni, nuntios patrati facinoris opperienti, affertur evasisse ictu levi sauciam, et hactenus (11) adito discrimine ne auctor dubitaretur. Tum pavore exanimis et jam jamque affore obtestans vindicta properam, sive servitia armaret vel militem accenderet, sive ad senatum et populum pervaderet, naufragium et vulnus et interfectos amicos objiciendo. Quod contra subsidium sibi? nisi quid Burrus et Seneca expedirent. Quos statim acciverat, incertum an et ante ignaros. Igitur longum utriusque silentium, ne irriti (12) dissuaderent, an eo descensum credebant, ut, nisi præveniretur Agrippina, pereundum Neroni esset. Post Seneca, hactenus promptior (13), respicere Burrum ac sciscitari an militi imperanda cædes esset. Ille prætorianos toti Cæsarum domui obstrictos, memoresque Germanici, nihil adversus progeniem ejus atrox ausuros respondit: perpetraret Anicetus promissa. Qui nihil cunctatus poscit summam sceleris (14). Ad eam vocem Nero, illo sibi diedari imperium, auctoremque tanti muneris libertum profitetur iret propere, duceretque promptissimos ad jussa. Ipse, audito venisse missu Agrippinæ nuntium Agerinum, scenam (15) ultro criminis parat, gladiumque, dum mandata

10. Per simulationem, s.-ent. egit. « En cela seulement elle ne dissimulait pas.» (Burnouf.) 11. Hactenus, avec sens restrictif, tout juste assez »; ne pour ut non... pour qu'elle n'en- pût méconnaître l'auteur ».

12. Ne irriti dissuaderent, craignant que s'ils dissuadaient Néron d'achever son crime, ce ne fût sans succès.

An, ou bien était-ce que... Eo descensum (esse) ut, qu'on

en était arrivé au point que...

13. Hactenus promptior, plus hardi que Burrus seulement en ceci (qu'il regarda Burrus et lui demanda...) Burrus commandait les Prétoriens.

14. Poscit summam sceleris, réclame pour lui l'achèvement du crime. Summa a ici le même sens que dans consummare et dans summus.

15. Scenam criminis une scène accusatrice. (Burn.)

perfert, abjicit inter pedes ejus. Tum quasi deprehenso vincla injici jubet, ut exitium Principis molitam matrem et pudore deprehensi sceleris sponte mortem sumpsisse confingeret.

Interim vulgato Agrippinæ periculo, quasi casu evenisset, ut quisque acceperat, decurrere ad littus. Hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere; alii, quantum corpus sinebat, vadere in mare; quidam manus protendere; questibus, votis, clamore diversa rogitantium aut incerta respondentium omnis ora compleri, affluere ingens multitudo cum luminibus, atque ubi incolumem esse pernotuit, ut ad gratandum sese expedire, donec aspectu armati et minitantis agminis disjecti sunt. Anicetus villam statione circumdat, refractaque janua obvios servorum arripit, donec ad fores cubiculi veniret : cui pauci astabant, ceteris terrore irrumpentium exterritis. Cubiculo modicum lumen inerat et ancillarum una, magis ac magis anxia Agrippina quod nemo a filio ac ne Agerinus quidem : aliam fere littore faciem nunc, solitudinem ac repentinos strepitus et extremi mali indicia. Abeunte dehinc ancilla: Tu quoque me deseris, prolocuta, respicit Anicetum trierarcho (16) Herculeio et Obarito centurione classiario comitatum, ac, si ad visendum venisset, refotam nuntiaret; sin facinus patraturus. nihil se de filio credere; non imperatum parricidium. Circumsistunt lectum percussores et prior trierarchus fusti caput ejus afflixit: nam in mortem centurioni ferrum destringenti protendens uterum, Ventrem feri! exclamavit; multisque vulneribus confecta est. (ANN. XIV, 3-8.)

16. Trierarchus, commandant d'une trirème (τpɩýpy;).

NARRATION VIII

INCENDIE DE ROME SOUS NÉRON

(64 après J.-C.)

ARGUMENT

Néron, non content de désoler Rome par des meurtres, y fit mettre le feu. Pendant l'incendie, qui consuma les deux tiers de la ville sans qu'il fût permis d'arrêter les progrès des flammes, Néron, monté sur une tour, chanta, dit-on, en s'accompagnant de la lyre, un poème relatif à l'embrasement de Troie. Puis il se fit bâtir un palais immense et magnifique. L'emplacement de cet édifice occupait non seulement tout le mont Palatin, mais encore les vallées qui le séparaient des monts Esquilin et Cœlius; et une partie même de l'Esquilin contenait des montagnes, des forêts, des lacs, des plaines, des maisons de campagne fastueuses. On donna à ce palais le nom de Domus aurea, à cause de la prodigieuse quantité d'or, d'argent, de tableaux, de statues et de pierres gravées qu'on y avait accumulée.

Sommaire Tableau de l'incendie de Rome; - Conduite de Néron à cette occasion; poème qu'il chante sur la ruine de la ville; Fin de l'incendie ; Enumération des principaux édifices ruinés par cet incendie; - La maison dorée de Néron.

[ocr errors]

Sequitur clades, forte an dolo Principis incertum (1) (nam utrumque auctores prodidere), sed omnibus quæ huic Urbi per violentiam ignium acciderunt, gravior atque atrocior. Initium in ea parte Circi ortum quæ Palatino Cœlioque montibus contigua est : ubi per tabernas (2), quibus

VIII. 1. Incertum. Remarq. ici la modération de Tacite. Dion Cassius attribue positivement l'incendie de Rome à Néron, qui roulait depuis longtemps ce projet dans son esprit, et qui enviait le bonheur de Priam, témoin de l'incendie de sa patrie. Suétone rapporte que Néron

voyait avec peine les vieilles maisons et les rues tortueuses de Rome, et que d'ailleurs il avait besoin d'un emplacement convenable pour sa maison dorée.

2. Per tabernas, surtout des marchands d'olives et d'encens.

« PreviousContinue »