CONCIO HABITA IN TEMPLO BEATE MARIÆ, ANNO 1758. MATT. vii. 16. ̓Απὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αυτές. A fructibus eorum cognoscetis oo8. VULG. NOTUM est omnibus, et pervulgatum, incrementa illa scientiæ, quæ hodiernis philosophis tot lauros peperêre non magis rationi, quam experientiæ deberi. Quæ, cum aliis rebus tantam lucem affuderit, non video cur in ipsâ religione pro vanâ et inutili sit habenda. Multæ, ni fallor, controversiæ inter Theologos agitantur, quæ, si expe rientiam audire velint, illico cessent et conquiescant. Multa pertinaciter sanè tenentur, quæ, si huic pareatur, planè deserenda sint et abjicienda. Nonnulla fortasse neglecta et spreta jacent, quæ hæc demum in lucem proferat, efficiatque ut dignitatem suam facilè omnibus commendent. Homines, ad agendum nati, de rebus fere quibuscunque, quæ ad vitam moresque pertinent, satis prudenter judicant. At de naturâ, providentiâ, consiliis Dei, cum perpauca sapientissimis percipiuntur, tum vulgus philosophorum quotidie prolabitur in errores vel impios vel ridendos; si tamen cuiquam sano ridere libeat, ubi rebus gravissimis sanctissimisque stultorum temeritas admisceatur. Nec interest, in operibus Dei perscrutandis, an in sermone explicando, versentur; cum eæ sint angustiæ mentis humanæ, ut, quocunque se vertat, difficultatibus prematur; nec fidei minus quam naturæ interpretes in infinitam prope discesserint varietatem sententiarum. Hoc interea certum et exploratum habemus, non posse adversari religionem Christi officiis humanis. - Quidni igitur, in diversis Christianorum disciplinis inter se conferendis, ex fructibus arbores cognoscamus? Quidni ex iis quæ aperta sunt et cognita, de obscuris et ambiguis judicium feramus? Video, primis Evangelii temporibus, totam hanc rationem disputandi et lubricam fuisse, et non necessariam. At post tot secula elapsa; post tot formas religionis, longis temporum intervallis natas et extinctas; post tot vicissitudines rerum humanarum, in quibus singulæ fere disciplinæ vim suam atque indolem manifestis indiciis prodiderunt nobis certe licet ad experientiam provocare, et sapientiam quærere periculo alieno. Nec desunt profectò exemplorum documenta in utramque partem: facilius tamen invenias, quod vites, quam quod imiteris; totumque hoc genus dicendi prudentiùs adhibetur ad inania et falsa arguenda, quam ad vera et recta confirmanda. — Προσέχετε, inquit Christus, ἀπὸ τῶν Ψευδοπροφητῶν, ὅἵτινες ἔρχονται πρὸς ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων, ἔσθεν δέ εισι λύκοι ἁρπαγες. Απὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αυτές. Quæ quidem verba nescio an satis accuratè ab interpretibus exponantur. Quanquam enim viderant hic notari, qui simulatâ quâdam bonitate incautos capiant; contendunt tamen eosdem, secundum Christi mentem,ex morum improbitate dignoscendos. Quod mihi secùs videtur. Neque enim crediderim Dominum nostrum eandem rationem monstrâsse veritatem exquirendi, quâ ipsi Yevdowpopraι nos uti cupiunt, ut in retia sua incidamus. De moribus agitur, quantum video, non magistri, sed discipulorum. Redarguendi errores non ex culpis docentium, sed ex ipsius doctrinæ vi et efficaciâ ad pietatem et virtutem imminuendam. Qui ista nobis præcipiunt, unde vitæ officia turbentur ; unde ratio auctoritate suâ exuatur, dominentur affectus; unde ipsum denique evangelium vi suâ et effectu destituatur: ab his magistris, utpote vanis et improbis, cavendum; etiamsi vel maximè speciem pietatis, præ se tulerint. Ου δύναται δένδρον ἀγαθὸν καρπὸς πονηρὸς ποιῖιν. Com Qui verò hæc apertè, et sine arte, faciunt, non sunt magnoperè reformidandi. munis enim hominum sensus, communis utilitas repugnat. Quapropter Gnosticorum disciplina, nec diu viguit, nec amantes veræ pietatis decipere potuit. Ab illis præcipuè metuendum, qui vim occultam adhibent, et guasi cuniculos agunt ad virtutem subruendam: qui, quò minus conspici potest quid agant, eò graviorem intentant ruinam. Horum fraudibus ut obsistatur, haud inutile erit principia quædam ponere, ad judicium nostrum regendum; et certos quasi locos describere, unde ratiocinia nostra peti possint. Qui in hos perpetuò respexerit, haud facilè erraverit in fructibus dignoscendis, quos variæ Theologorum Disciplinæ aut præteritis seculis genuerint, aut nostro gignunt: fructuum autem discrimine rectè constituto, de ipsis disciplinis quid pronuntiandum sit, facile omnibus patebit, Sic igitur statuendum censeo. Omnem disciplinam καρπὸς πονηρὸς ποιειν, quæ aut avocat homines ab agendo, aut efficit ut inepta agant, aut effectu magis quam ratione ad agendum ducit. Quippe cum hæc omnia aliena existumem à naturà et indole religionis Christianæ, tum etiam effectus, qui exinde gignuntur, felicitatem imminuunt generis humani. Nul 1. Primum igitur hoc mihi sumo. lam disciplinam verè Christianam homines |