B.C. 218. or by which pass he crossed the Alps. H.'s army invalided. P. Scipio marches to to meet H. Placentia He overawes the Gauls. temque numerum equorum et aliorum jumentorum amisisse. Taurini Galliæ proxima gens erat in Italiam degresso. Id quum inter 6 omnes constet, eo magis miror ambigi, quanam Alpes transierit et vulgo credere Pœnino--atque inde nomen ei jugo Alpium inditum-transgressum, Cœlium per Cremonis jugum dicere 7 transisse ; qui ambo saltus eum non in Taurinos, sed per Salyes montanos ad Libuos Gallos deduxissent. Nec veri simile est ea tum ad Gal- 8 liam patuisse itinera; utique quæ ad Pœninum ferunt obsæpta gentibus semigermanis fuissent. Neque hercule montibus his, si quem forte id 9 movet, ab transitu Pœnorum ullo Seduni Veragri, incolæ jugi ejus, norunt nomen inditum, sed ab eo, quem in summo sacratum vertice Pœninum montani appellant. XXXIX. Peropportune ad principia rerum 1 Taurinis, proximæ genti, adversus Insubres motum bellum erat. Sed armare exercitum Hannibal, ut parti alteri auxilio esset, in reficiendo maxime sentientem contracta ante mala, non poterat: otium enim ex labore, copia ex 2 inopia, cultus ex illuvie tabeque squalida et prope efferata corpora varie movebat. Ea P. 3 Cornelio consuli causa fuit, quum Pisas navibus venisset, exercitu a Manlio Atilioque accepto tirone et in novis ignominiis trepido, ad Padum festinandi, ut cum hoste nondum refecto manus consereret. Sed quum Placentiam consul venit, 4 jam ex stativis moverat Hannibal Taurinorumque unam urbem, caput gentis ejus, quia volentes in amicitiam non veniebant, vi expugnarat; et junxisset sibi non metu solum, sed etiam 5 voluntate Gallos accolas Padi, ni eos circumspectantes defectionis tempus subito adventu consul oppressisset. Et Hannibal movit ex 6 Taurinis, incertos, quæ pars sequenda esset, Gallos præsentem secuturos se ratus. Jam 7 B.C. 218. prope in conspectu erant exercitus, convenerantque duces sicuti inter se nondum satis noti, ita jam imbutus uterque quadam admiratione 8 alterius. Nam Hannibalis et apud Romanos jam ante Sagunti excidium celeberrimum nomen erat, et Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, 9 præstantem virum credebat. Et auxerant inter se opinionem, Scipio, quod relictus in Gallia obvius fuerat in Italiam transgresso Hannibali, Hannibal et conatu tam audaci 10 trajiciendarum Alpium et effectu. Occupavit tamen Scipio Padum trajicere, et ad Ticinum Scipio amnem motis castris, priusquam educeret in crosses the aciem, adhortandorum militum causa talem the orationem est exorsus: 1 XL. Si eum exercitum, milites, educerem in aciem, quem in Gallia mecum habui, super2 sedissem loqui apud vos: quid enim adhortari referret aut eos equites, qui equitatum hostium ad Rhodanum flumen egregie vicissent, aut eas legiones, cum quibus fugientem hunc ipsum hostem secutus confessionem cedentis ac detrac 3 tantis certamen pro victoria habui? nunc, quia ille exercitus, Hispaniæ provinciæ scriptus, ibi cum fratre Cn. Scipione meis auspiciis rem gerit, ubi eum gerere senatus populusque Ro4 manus voluit, ego, ut consulem ducem adversus Hannibalem ac Poenos haberetis, ipse me huic voluntario certamini obtuli, novo imperatori apud novos milites pauca verba facienda 5 sunt. Ne genus belli neve hostem ignoretis, cum iis est vobis, milites, pugnandum, quos terra marique priore bello vicistis, a quibus stipendium per viginti annos exegistis, a quibus capta belli præmia Siciliam ac Sardiniam 6 habetis. Erit igitur in hoc certamine is vobis illisque animus, qui victoribus et victis esse 7 solet. Nec nunc illi, quia audent, sed quia Po; reaches Ticinus. His speech to the army. B.C. 218. necesse est, pugnaturi sunt, nisi creditis, qui XLI. Non vereor, ne quis me hæc vestri 1 adhortandi causa magnifice loqui existimet, ipsum aliter animo adfectum esse. Licuit in 2 Hispaniam, provinciam meam, quo jam profectus eram, cum exercitu ire meo, ubi et fratrem consilii participem ac periculi socium haberem, et Hasdrubalem potius quam Hannibalem hostem, et minorem haud dubie molem belli: tamen, quum præterveherer navibus Galliæ 3 oram, ad famam hujus hostis in terram egressus præmisso equitatu ad Rhodanum movi castra. Equestri prælio, qua parte copiarum conserendi 4 manum fortuna data est, hostem fudi; peditum agmen, quod in modum fugientium raptim agebatur, quia adsequi terra non poteram, regressus ad naves quanta maxime potui celeritate, tanto maris terrarumque circuitu, in radicibus Ex prope Alpium huic timendo hosti obvius fui. 5 Utrum, quum declinarem certamen improvisus incidisse videor, an occurrere in vestigiis ejus, 6 lacessere ac trahere ad decernendum? periri juvat, utrum alios repente Carthaginienses per viginti annos terra ediderit, an idem sint, qui ad Ægates pugnaverunt insulas, et quos ab Eryce duodevicenis denariis æstimatos 7 emisistis, et utrum Hannibal hic sit æmulus itinerum Herculis, ut ipse fert, an vectigalis stipendiariusque et servus populi Romani a 8 patre relictus: quem nisi Saguntinum scelus agitaret, respiceret profecto, si non patriam victam, domum certe patremque et fœdera 9 Hamilcaris scripta manu, qui jussus ab consule nostro præsidium deduxit ab Eryce, qui graves impositas victis Carthaginiensibus leges fremens mærensque accepit, qui decedere Sicilia, qui stipendium populo Romano dare pactus est. 10 Itaque vos ego, milites, non eo solum animo, quo adversus alios hostes soletis, pugnare velim, sed cum indignatione quadam atque ira, velut si servos videatis vestros arma repente contra 11 vos ferentes. Licuit ad Erycem clausos ultimo supplicio humanorum, fame interficere; licuit victricem classem in Africam trajicere atque intra paucos dies sine ullo certamine Cartha12 ginem delere: veniam dedimus precantibus, emisimus ex obsidione, pacem cum victis fecimus, tutelæ deinde nostræ duximus, quum 13 Africo bello urgerentur. Pro his impertitis furiosum juvenem sequentes oppugnatum patriam nostram veniunt. Atque utinam pro decore tantum hoc vobis et non pro salute esset 14 certamen! Non de possessione Siciliæ ac Sardiniæ, de quibus quondam agebatur, sed pro 15 Italia vobis est pugnandum. Nec est alius ab tergo exercitus, qui, nisi nos vincimus, hosti obsistat, nec Alpes aliæ sunt quas dum superant B.C. 218. B.C. 218. comparari nova possint præsidia. Hic est ob standum, milites, velut si ante Romana monia pugnemus. Unus quisque se non corpus suum, 16 sed conjugem ac liberos parvos armis protegere putet, nec domesticas solum agitet curas, sed identidem hoc animo reputet, nostras nunc intueri manus senatum populumque Romanum; qualis nostra vis virtusque fuerit, talem deinde 17 fortunam illius urbis ac Romani imperii fore.' H. exhibits to his army combats between Gaulish captives. XLII. Hæc apud Romanos consul. Han- 1 gladiatorial nibal rebus prius quam verbis adhortandos milites ratus, circumdato ad spectaculum exercitu captivos montanos vinctos in medio statuit, armisque Gallicis ante pedes eorum projectis interrogare interpretem jussit, ecquis, si vinculis levaretur armaque et equum victor acciperet, decertare ferro vellet. Quum ad unum 2 omnes ferrum pugnamque poscerent, et dejecta in id sors esset, se quisque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret. Et cujusque 3 sors exciderat, alacer inter gratulantes gaudio exultans cum sui moris tripudiis arma raptim capiebat. Ubi vero dimicarent, is habitus 4 animorum non inter ejusdem modo conditionis homines erat, sed etiam inter spectantes vulgo, ut non vincentium magis quam bene morientium fortuna laudaretur. H. ad army. 6 XLIII. Cum sic aliquot spectatis paribus 1 dresses his adfectos dimisisset, contione inde advocata ita apud eos locutus fertur: Si, quem animum 2 in alienæ sortis exemplo paulo ante habuistis, eundem mox in æstimanda fortuna vestra habueritis, vicimus, milites: neque enim spectaculum modo illud, sed quædam veluti imago vestræ conditionis erat. Ac nescio an majora vincula 3 majoresque necessitates vobis quam captivis vestris fortuna circumdederit: dextra lævaque 4 duo maria claudunt nullam ne ad effugium quidem navem habentibus, circa Padus amnis, |