major Padus ac violentior Rhodano, ab tergo Alpes urgent, vix integris vobis ac vigentibus 5 transitæ. Hic vincendum aut moriendum, milites, est, ubi primum hosti occurristis. Et eadem fortuna, quæ necessitatem pugnandi imposuit, præmia vobis ea victoribus proponit, quibus ampliora homines ne ab 6 immortalibus optare solent. diis quidem Si Siciliam tantum ac Sardiniam parentibus nostris ereptas nostra virtute recuperaturi essemus, satis tamen ampla pretia essent: quidquid Romani tot triumphis partum congestumque possident, id omne ves7 trum cum ipsis dominis futurum est. In hanc tam opimam mercedem, agite cum diis bene 8 juvantibus arma capite. Satis adhuc in vastis Lusitaniæ Celtiberiæque montibus pecora consectando, nullum emolumentum tot laborum 9 periculorumque vestrorum vidistis: tempus est jam opulenta vos ac ditia stipendia facere et magna operæ pretia mereri, tantum itineris per tot montes fluminaque et tot armatas 10 gentes emensos. Hic vobis terminum laborum fortuna dedit; hic dignam mercedem emeritis stipendiis dabit. 11 'Nec quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore: sæpe et contemptus hostis cruentum certamen edidit et incliti populi regesque perlevi momento 12 victi sunt. Nam dempto hoc uno fulgore nominis Romani quid est, cur illi vobis com12 parandi sint? Ut viginti annorum militiam vestram cum illa virtute, cum illa fortuna taceam, ab Herculis columnis, ab Oceano terminisque ultimis terrarum per tot ferocissimos Hispaniæ et Galliæ populos vincentes huc per14 venistis; pugnabitis cum exercitu tirone, hac ipsa æstate cæso victo circumsesso a Gallis, ignoto adhuc duci suo ignorantique ducem. 15 An me in prætorio patris, clarissimi impera B.C. 218. B.C. 218. toris, prope natum, certe eductum, domitorem Hispania Galliæque, victorem eundem non Alpinarum modo gentium, sed ipsarum, quod multo majus est, Alpium, cum semenstri hoc conferam duce, desertore exercitus sui? Cui 16 si quis demptis signis Poenos Romanosque hodie ostendat, ignoraturum certum habeo, utrius exercitus sit consul. Non ego illud 17 parvi æstimo, milites, quod nemo est vestrum, cujus non ante oculos ipse sæpe militare aliquod ediderim facinus, cui non idem ego virtutis spectator ac testis notata temporibus locisque referre sua possim decora. Cum lau- 18 datis a me millies donatisque, alumnus prius omnium vestrum quam imperator, procedam in aciem adversus ignotos inter se ignorantesque. 6 XLIV. Quocumque circumtuli oculos, 1 plena omnia video animorum ac roboris, veteranum peditem, generosissimarum gentium equites frenatos infrenatosque, vos socios fidelissimos fortissimosque, vos Carthaginienses 2 quum pro patria, tum ob iram justissimam pugnaturos. Inferimus bellum, infestisque sig- 3 nis descendimus in Italiam, tanto audacius fortiusque pugnaturi quam hostis, quanto major spes, major est animus inferentis vim quam arcentis. Accendit præterea et stimulat animos dolor, injuria, indignitas. Ad suppli- 4 cium depoposcerunt me ducem primum, deinde vos omnes, qui Saguntum oppugnassetis; deditos ultimis cruciatibus adfecturi fuerunt. Crudelissima ac superbissima gens sua omnia 5 suique arbitrii facit. Cum quibus bellum, cum quibus pacem habeamus, se modum imponere æquum censet. Circumscribit includitque nos terminis montium fluminumque, quos non excedamus, neque eos, quos statuit, terminos observat. "Ne transieris Iberum! ne 6 quid rei tibi sit cum Saguntinis!" "At cis Iberum est Saguntum ;"" nusquam te vestigio 7 moveris!" Parum est quod veterrimas provincias meas Siciliam ac Sardiniam adimis? Adimis etiam Hispanias? Et si inde cessero, in Africam transcendes. Transcendes autem dico? duos consules hujus anni, unum in Africam, alterum in Hispaniam miserunt. Nibil usquam nobis relictum est, nisi quod armis 8 vindicaremus. Illis timidis et ignavis esse licet, qui respectum habent, quos sua terra, suus ager per tuta ac pacata itinera fugientes accipient: vobis necesse est fortibus viris esse et, omnibus inter victoriam mortemve certa desperatione abruptis, aut vincere aut, si fortuna dubitabit, in prœlio potius quam in fuga mortem oppetere. Si hoc bene fixum omnibus si destinatum in animo est, iterum dicam, vicistis: nullum contemptu vitæ telum ad vincendum homini ab diis immortalibus acrius datum est.' B.C. 218. mans cross H. sends Maharbal 1 XLV. His adhortationibus quum utrimque ad certamen accensi militum animi essent, Romani ponte Ticinum jungunt tutandique pontis causa castellum insuper imponunt. 2 Pœnus hostibus opere occupatis Maharbalem The Rocum ala Numidarum, equitibus quingentis, ad the Ticinus. depopulandos sociorum populi Romani agros 3 mittit; Gallis parci quam maxime jubet principumque animos ad defectionem sollicitari. Ponte perfecto traductus Romanus exercitus in agrum Insubrium quinque millia passuum a hurriedly. 4 Victumulis consedit. Ibi Hannibal castra habebat; revocatoque propere Maharbale atque equitibus, quum instare certamen cerneret, nihil umquam satis dictum præmonitumque ad cohortandos milites ratus, vocatis ad contionem certa præmia pronuntiat in quorum 5 spem pugnarent: agrum sese daturum esse in H.'s final Italia Africa Hispania, ubi quisque velit, im recalls hini words to his army; great B.C. 218. induce out. munem ipsi, qui accepisset, liberisque; qui pecuniam quam agrum maluisset, ei se argento ments held satisfacturum ; qui sociorum cives Carthagini- 6 enses fieri vellent, potestatem facturum; qui domos redire mallent, daturum se operam, ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent. Servis quoque dominos 7 prosecutis libertatem proponit, binaque pro his mancipia dominis se redditurum. Eaque 8 ut rata scirent fore, agnum læva manu, dextera silicem retinens, si falleret, Jovem ceterosque precatus deos, ita se mactarent, quem ad modum ipse agnum mactasset: et secundum precationem caput pecudis saxo elisit. Tum vero 9 omnes, velut diis auctoribus in spem suam quisque acceptis, id moræ, quod nondum pagnarent, ad potienda sperata rati, prælium uno animo et voce una poscunt. XLVI. Apud Romanos haudquaquam tanta 1 alacritas erat, super cetera recentibus etiam territos prodigiis: nam et lupus intraverat 2 castra laniatisque obviis ipse intactus evaserat, et examen apum in arbore prætorio imminente consederat. Quibus procuratis Scipio cum 3 equitatu jaculatoribusque expeditis profectus ad castra hostium ex propinquo copiasque, quantæ et cujus generis essent, speculandas, The battle obvius fit Hannibali et ipsi cum equitibus ad exploranda circa loca progresso. Neutri alteros 4 by the cavalry primo cernebant, densior deinde incessu tot vedettes on hominum equorum oriens pulvis signum propinquantium hostium fuit. Consistit utrumque agmen, et ad proelium sese expediebant. Scipio 5 jaculatores et Gallos equites in fronte locat, Romanos sociorumque quod roboris fuit in subsidiis; Hannibal frenatos equites in medium accipit, cornua Numidis firmat. Vixdum 6 clamore sublato jaculatores fugerunt inter subsidia ad secundam aciem. both sides. Inde equitum |