Page images
PDF
EPUB

Poenus hostis perdidit, vos socii prodideritis? Ibi quaeratis so- 10 cios censeo, ubi Saguntina clades ignota est: Hispanis populis sicut lugubre, ita insigne documentun Sagunti ruinae erunt, ne quis fidei Romanae aut societati confidat." Inde extemplo abire 11 finibus Volcianorum iussi ab nullo deinde concilio Hispaniae benigniora verba tulere. Ita nequiquam peragrata Hispania in Galliam transeunt.

XX. In . . . . iis nova terribilisque species visa est, 1 quod armati ita mos gentis erat in concilium venerunt. Quum verbis extollentes gloriam virtutemque populi Romani ac 2 magnitudinem imperii petissent, ne Poeno bellum Italiae inferenti per agros urbesque suas transitum darent, tantus cum 3 fremitu risus dicitur ortus, ut vix a magistratibus maioribusque natu iuventus sedaretur: adeo stolida impudensque postulatio 4 visa est, censere, ne in Italiam transmittant Galli bellum, ipsos id advertere in se agrosque suos pro alienis populandos obicere. Sedato tandem fremitu responsum legatis est, neque 5 Romanorum in se meritum esse neque Carthaginiensium iniuriam. ob quae aut pro Romanis aut adversus Poenos sumant arma. Contra ea audire sese gentis suae homines agro fini- 6 busque Italiae pelli a populo Romano stipendiumque pendere et cetera indigna pati. Eadem ferme in ceteris Galliae con- 7

10. censeo] mit e. Konj. oft in ironischer Aufforderung.

documentum] Mahnzeichen.

c. XX. Die röm. Gesandten kehren

durch Gallien zurück.

1. in iis] Nach in scheint der Name des gallischen Volkes, zu welchem die Römer zuerst kamen, ausgefallen zu sein, zumal da §. 7 in ceteris conciliis die Bezeichnung einer bestimmten Völkerschaft voraussetzt. Uebrigens kann man nach dem Zusammenhange an unserer Stelle unter concilium die Gauversammlung der zunächst an Spanien wohnenden

r

[merged small][ocr errors][merged small]

a alla deta anditaque, nec hospitale quidquam pacatumve satis price auditum, quam Masaliam venere. Ibi omnia ab sociis inquaita cum cura ac fide cognita: praeoccupatos iam ante ab Hannibale Gallorum animos esse: sed ne ii quidem ipsi satis mitem gentem fore- adeo ferocia atque indomita ingenia se -, ní subinde auro, cuius avidissima gens est, principum 9 animi concilientur. Ita peragratis Hispaniae et Galliae populis legati Romani redeunt haud ita multo post. quam consules in provincias profecti erant. Civitatem omnem [in] exspectatione belli erectam invenerunt, satis constante fama iam Hiberum Poenos transmisisse.

1

[ocr errors]

XXL Hannibal Sagunto capto Carthaginem novam in hiberna concesserat, ibique auditis, quae Romae quaeque Carthagine acta decretaque forent, seque non ducem solum sed 2 etiam causam esse belli, partitis divenditis reliquiis praedae nihil ultra differendum ratus, Hispani generis milites convocat. 3 Credo ego vos", inquit, „socii, et ipsos cernere pacatis omnibus Hispaniae populis aut finiendam nobis militiam exercitusque dimittendos esse aut in alias terras transferendum bellum: 4 ita enim hae gentes non pacis solum, sed etiam victoriae bonis florebunt, si ex aliis gentibus praedam et gloriam quaeremus. 5 Itaque quum longinqua a domo instet militia, incertumque sit, quando domos vestras et quae cuique ibi cara sunt visuri sitis, 6 si quis vestrum suos invisere vult, commeatum do. Primo vere edico adsitis, ut diis bene iuvantibus bellum ingentis gloriae

8. ante] neben praeoccupatos ist boi Liv. nicht auffallend.

mitem] mit Dat. comm. ausser bei Dichtern auch bei Tac. Agr. 16.

9. in vor exspectatione nach Heerwagen zu tilgen, da Livius erigere mit blossom Abl. konstruirt.

c. XXI. Hannibals Vorkehrungen zum Aufbruch.

1. quae---quaeque] das Relativ zweimal gesetzt zur Hervorhebung verschiedener Verhandlungen.

cansam] Veranlassung zum Kriege,

da seine Auslieferung verweigert worden war.

3. credo ego] das Pron. hinzugefügt im Gegensatz zu ipsos. Uebrigens findet es sich auch ohne einen Gegensatz u. heisst dann: ich für meine Person.

4. ita enim] gibt nur den Grund zu transferendum bellum; Hann. will nur das Hinüberspielen des Kriegs in ein anderes Land den Genossen wünschenswerth erscheinen lassen. hae gentes] die hiesigen Völker.

praedaeque futurum incipiamus." Omnibus fere visendi domos 7 oblata ultro potestas grata erat, et iam desiderantibus suos et longius in futurum providentibus desiderium. Per totum tempus 8 hiemis quies inter labores aut iam exhaustos aut mox exhauriendos renovavit corpora animosque ad omnia de integro patienda. Vere primo ad edictum convenere. Hannibal, quum recensuis- 9 set omnium gentium auxilia, Gades profectus Herculi vota exsolvit, novisque se obligat votis, si cetera prospera evenissent. Inde partiens curas simul in inferendum atque arcendum bel- 10 lum, ne, dum ipse terrestri per Hispaniam Galliasque itinere Italiam peteret, nuda apertaque Romanis Africa ab Sicilia esset, valido praesidio firmare eam statuit. Pro eo supplementum 11 ipse ex Africa maxime iaculatorum, levium armis, petiit, ut Afri in Hispania, Hispani in Africa, melior procul ab domo futurus uterque miles, velut mutuis pigneribus obligati, stipendia facerent. Tredecim milia octingentos quinquaginta pedites caetra- 12 tos misit in Africam et funditores Baliares octingentos septuaginta, equites mixtos ex multis gentibus mille ducentos. Has 13 copias partim Carthagini praesidio esse, partim distribui per Africam iubet. Simul conquisitoribus in civitates missis quattuor milia conscripta delectae iuventutis, praesidium eosdem et obsides, duci Carthaginem iubet.

8. per totum tempus hiemis] gehört zu quies.

9. recensuisset] mustern. Herculi] nicht der griech. Herkules, sondern der mit ihm identificirte phönikische Melkart, der Schutzgott der Kolonien. Gades war eine Kolonie der Tyrier.

prospera] öfter statt prospere bei evenire, ähnlich wie ein Adj. bei esse, fieri, exsistere, evadere. Man kann es auch proleptisch fassen.

10. part. cur. in inf. a. arc. b.] er vertheilte seine Sorge auf · oder er traf seine Massregeln für den Angriffs- und Vertheidigungskrieg.

ab Sicilia] von Sicilien aus.

12. caetratos] mit kleinen Schilden, wie sie Spanier u. Afrikaner trugen; auch die Briten gebrauchten sie nach Tac. Agr. 36. Die caetra hatte Aehnlichkeit mit der pelta (néhτn); deshalb heissen die caetrati bei griech. Schriftst. πελτασται.

13. per Africam] nämlich in dem von Karthago abhängigen Gebiete.

civitates] sc. Africae. Die in den libyphönic. Städten ausgehobenen Jünglinge angesehener Familien sollten besonders als Geiseln dienen. Eosdem sc. iuvenes.

1

XXII. Neque Hispaniam neglegendam ratus, atque id eo minus, quod haud ignarus erat circumitam ab Romanis eam legatis ad sollicitandos principum animos, Hasdrubali fratri, 2 viro impigro, eam provinciam destinat firmatque eum Africis maxime praesidiis, peditum Afrorum undecim milibus octingentis 3 quinquaginta, Liguribus trecentis, Baliaribus quingentis. Ad haec peditum auxilia additi equites Libyphoenices, mixtum Punicum Afris genus, quadringenti quinquaginta et Numidae Maurique, accolae Oceani, ad mille octingenti et parva Ilergetum manus ex Hispania, ducenti equites, et, ne quod terre4 stris deesset auxilii genus, elephanti viginti unus. Classis praeterea data ad tuendam maritimam oram, quia, qua parte belli vicerant, ea tum quoque rem gesturos Romanos credi poterat, quinquaginta quinqueremes, quadriremes duae, triremes quinque ; sed aptae instructaeque remigio triginta et duae quinqueremes 5 erant et triremes quinque, Ab Gadibus Carthaginem ad hiberna exercitus rediit: atque inde profectus praeter Etovissam urbem ad 6 Hiberum maritima ora ducit. Ibi fama est in quiete visum ab eo iuvenem divina specie, qui se ab Iove diceret ducem in Italiam Hannibali missum: proinde sequeretur neque usquam 7 a se deflecteret oculos. Pavidum primo nusquam circumspicientem aut respicientem secutum; deinde cura ingenii humani,

c. XXII. Sicherstellung Spaniens.

[ocr errors]

Traumgesicht Hannibals. Ueber die Vorkehrungen in Spanien vgl. Polyb. III, 33, 14-18. Nach dessen Angaben sind die in den Codd. Liv. ausgelassenen Zahlen: quingentis bei Baliaribus u. quinquaginta bei Libyphoenices ergänzt.

4. credi poterat] bei credor ist in der guten Prosa die (unpersönl.) Konstruktion mit dem Acc. c. inf. üblich. Schultz 392 A. 1.

aptae]=aptatae in Stand gesetzt. remigio] Ruderknechte.

Etovissa] Stadt im Gebiet der Edetaner. Kiepert vermuthet Etovesa (Ptol. 'Hróßnoa); M. Müller in

den N. Jahrb. f. Phil. 1869 S. 339 glaubt, dass der verdorbenen Lesart der Handschr. omissam vielmehr Onusa entspreche. Vgl. über diesen Ort XXII, 20, 3.

maritima ora] J. Gronov statt des handschr. maritimam oram. Bei Verben der Bewegung wird die Linie, auf welcher die Bewegung geschieht, durch den blossen Abl. (loci) bezeichnet.

6. fama est] Denselben Traum erzählt Cic. de div. I, 24, 49.

neque] bei Livius öfter für neve Auch Cic. gebraucht wol neque bei vorhergehendem ut. Schultz 348 A. 3. 7. cura ing. hum.] die dem Menschen angeborene Neugierde.

quum, quidnam id esset, quod respicere vetitus esset, agitaret animo, temperare oculis nequivisse eum, vidisse post sese ser- 8 pentem mira magnitudine cum ingenti arborum ac virgultorum strage ferri ac post insequi cum fragore coeli nimbum. Tum, 9 quae moles ea quidve prodigii esset, quaerentem audisse, vastitatem Italiae esse: pergeret porro ire nec ultra inquireret sineretque fata in occulto esse.

XXIII. Hoc visu laetus tripertito Hiberum copias traie- 1 cit praemissis, qui Gallorum animos, qua traducendus exercitus erat, donis conciliarent Alpiumque transitus specularentur. Nonaginta milia peditum, duodecim milia equitum Hiberum traduxit. Ilergetes inde Bargusiosque et Ausetanos et Lace- 2 taniam, quae subiecta Pyrenaeis montibus est, subegit, oraeque huic omni praefecit Hannonem, ut fauces, quae Hispanias Galliis iungunt, in potestate essent. Decem milia peditum 3 Hannoni ad praesidium obtinendae regionis data et mille equites. Postquam per Pyrenaeum saltum traduci exercitus est coeptus, 4 rumorque per barbaros manavit certior de bello Romano, tria milia inde Carpetanorum peditum iter averterunt. Constabat non tam bello motos quam longinquitate viae insuperabilique Alpium transitu. Hannibal, quia revocare aut vi retinere eos 5 anceps erat, ne ceterorum etiam feroces animi irritarentur,

8. serpentem] Drache, Lindwurm. ferri] besonders von schneller Bewegung: sich wälzen.

9. moles] Ungethüm, Ungeheuer; überhaupt alles Wuchtige u. Schreckliche.

pergeret ire] eine bei Livius gewöhnliche Zusammenstellung, wozu einzeln porro hinzutritt.

c. XXIII. Hannibals Aufbruch aus Spanien.

1. praemissis, qui] eine seit Livius, besonders bei den Historikern gewöhnliche Konstruktion. Schultz 415 A. 5.

2. Ilergetes... Lacetaniam] Zwischen Ebro und Pyrenäen. Lace

[blocks in formation]
« PreviousContinue »