Page images
PDF
EPUB

et ipsorum ureretur diripereturque ager, decem talentis argenti 3 acceptis ad litora Africae accessit copiasque exposuit. Inde ad populandum agrum ducti milites navalesque socii iuxta effusi 4 ac si in insulis cultorum egentibus praedarentur. Itaque in insidias temere illati quum a frequentibus palantes et ignari ab locorum gnaris circumvenirentur, cum multa caede ac foeda 5 fuga retro ad naves compulsi sunt. Ad mille hominum, cum iis Sempronio Blaeso quaestore amisso, classis ab litoribus hostium plenis trepide soluta in Siciliam cursum tenuit, tradi6 taque Lilybaei T. Otacilio praetori, ut ab legato eius P. Sura 7 Romam reduceretur. Ipse per Siciliam pedibus profectus freto in Italiam traiecit, litteris Q. Fabii accitus et ipse et collega eius M. Atilius, ut exercitus ab se exacto iam prope semestri 8 imperio acciperent. Omnium prope annales Fabium dictatorem adversus Hannibalem rem gessisse tradunt; Coelius etiam eum 9 primum a populo creatum dictatorem scribit. Sed et Coelium et ceteros fugit uni consuli Cn. Servilio, qui tum procul in 10 Gallia provincia aberat, ius fuisse dicendi dictatoris; quam moram quia exspectare territa iam clade civitas non poterat, eo decursum est, ut a populo crearetur, qui pro dictatore esset; 11 res inde gestas gloriamque insignem ducis et augentes titulum

an der Südküste der unter dem Namen der kleinen Syrte bekannten Bucht. Nördlich davon liegt Cercina. urer. dirip.] andere Wendung für ferro ignique devastare.

3. iuxta ac si] gleichwie wenn, eine nicht häufige Verbindung. Ас wie nach idem, similis etc. Sch. 188. 5. ad mille hom.] auch hierzu gehört amisso, welches sich der Form nach dem zunächst stehenden Worte angeschlossen hat. Statt cum wäre gebräuchlicher inter.

7. pedibus] zu Lande, im Gegensatz zu classis. Zu freto ergänze Siculo, wie XXI, 49, 2.

collega] gehört nur zu accitus. Eine etwas freie Konstruktion, wofür man

ipse cum collega erwarten sollte oder, wenn man nach traiecit eine stärkere Interpunktion annähme, accitus erat.

ab sel geht auf das logische Subjekt Fabius. Der Plural exercitus von den beiden Heerestheilen des Fabius u. des Minucius.

semestri] der längste Termin für die Diktatur.

8. eum primum] er sei der erste Dictator gewesen, den -.

9. uni c. Serv.] der andere Konsul, Flaminius, war gefallen.

10. quam moram] wenn nemlich Serv. aus Gallien erst zurückkehren sollte.

11. tit. imaginis] der Amtstitel

imaginis posteros, ut, qui pro dictatore fuisset, dictator crederetur, facile obtinuisse.

[ocr errors]

XXXII. Consules Atilius Fabiano Geminus Servilius Mi- 1 nuciano exercitu accepto hibernaculis mature communitis medium autumni erat Fabii artibus cum summa inter se concordia bellum gesserunt. Frumentatum exeunti Hannibali 2 diversis locis opportuni aderant carpentes agmen palatosque excipientes; in casum universae dimicationis, quam omnibus artibus petebat hostis, non veniebant: adeoque inopia est, coac- 3 tus Hannibal, ut nisi cum fugae specie abeundum timuisset, Galliam repetiturus fuerit nulla relicta spe alendi exercitus in eis locis, si insequentes consules eisdem artibus bellum gererent. Quum ad Gereonium iam hieme impediente constitisset 4 bellum, Neapolitani legati Romam venere. Ab iis quadraginta paterae aureae magni ponderis in curiam illatae atque ita verba facta, ut dicerent: scire sese populi Romani aerarium 5 bello exhauriri, et quum iuxta pro urbibus agrisque sociorum ac pro capite atque arce Italiae, urbe Romana atque imperio,

[blocks in formation]

Dat. incomm., aufzulösen durch

wenn.

carpentes] hier und da angreifen;

16, 2.

in casum

---

non ven.] auf den Wurf einer Hauptschlacht gingen sie nicht ein.

3. coactus] in die Enge getrieben. timuisset] wird in der Bedeutung bedenklich finden, Scheu tragen, mit dem blossen Inf. und einzeln auch mit dem Ack. c. inf. konstruirt. Sch. 349 A. 3.

repetiturus fuerit] In einem bedingten Satze, dessen Verbum wegen eines voraufgehenden ut, ne, quin, quum in den Konjunktiv treten muss, wird das Part. Fut. Act. nur mit fuerim, nicht mit fuissem, verbunden. 4. impediente] absolut: hinderlich sein. Uebrigens kann auch das betreffende Objekt leicht ergänzt werden.

62

6 geratur, aequum censuisse Neapolitanos, quod auri sibi quum ad templorum ornatum tum ad subsidium fortunae a maioribus 7 relictum foret, eo iuvare populum Romanum. Si quam opem in sese crederent, eodem studio fuisse oblaturos. Gratum sibi patres Romanos populumque facturum, si omnes res Neapolita8 norum suas duxissent, dignosque iudicaverint, ab quibus donum, animo ac voluntate eorum, qui libentes darent, quam re maius 9 ampliusque, acciperent. Legatis gratiae actae pro munificentia curaque; patera, quae ponderis minimi fuit, accepta. 1 XXXIII. Per eosdem dies speculator Carthaginiensis, qui 2 per biennium fefellerat, Romae deprensus praecisisque manibus dimissus, et servi quinque et viginti in crucem acti, quod in campo Martio coniurassent; indici data libertas et aeris gravis 3 viginti milia. Legati et ad Philippum Macedonum regem missi ad deposcendum Demetrium Pharium, qui bello victus ad eum 4 fugisset, et alii in Ligures ad expostulandum, quod Poenum opibus auxiliisque suis iuvissent, simul ad visendum ex propin5 quo, quae in Boiis atque Insubribus gererentur. Ad Pineum

6. geratur] bellum aus dem Voraufgehenden zu ergänzen.

6. ad subs. fort.] zur Hülfe in der Noth.

7. in sese] von der persönlichen Unterstützung, im Gegensatz zu aurum, ZI verstehen. Als Roms Verbündete brauchten die Neapolitaner nur Schiffe und Matrosen zu stellen (VIII, 26); als Griechen waren sie vom Dienste in der Linie ausgeschlossen. Vgl. 37, 7.

duxissent--iudicaverint] Der Wechsel des Tempus in zwei grammatisch u. logisch so eng verbundenen Satztheilen ist auffallend. Duxissent vom Standpunkte des erzählenden Livius, iudicaverint von dem der redenden Neapolitaner. Nach Heerwagen wird durch die Aufnahme des Perfekts die zweite Bedingung als eine, um deren

[blocks in formation]

quoque regem in Illyrios legati missi ad stipendium, cuius dies exierat, poscendum aut, si diem proferre vellet, obsides accipiendos. Adeo, etsi bellum ingens in cervicibus erat, nul- 6. lius usquam terrarum rei cura Romanos, ne longinqua quidem, effugiebat. In religionem etiam venit aedem Concordiae, quam 7 per seditionem militarem biennio ante L. Manlius praetor in Gallia vovisset, locatam ad id tempus non esse: itaque duum- 8 viri ad eam rem creati a. M. Aemilio praetore urb. C. Pupius et Caeso Quinctius Flamininus aedem in arce faciendam locaverunt. Ab eodem praetore ex senatus consulto litterae ad 9 consules missae, ut, si iis videretur, alter eorum ad consules creandos Romam veniret: se in eam diem, quam iussissent, comitia edicturum. Ad haec a consulibus rescriptum, sine 10. detrimento rei publicae abscedi non posse ab hoste; itaque per interregem comitia habenda esse potius, quam consul alter a bello avocaretur. Patribus rectius visum est dictatorem a 11 consule dici comitiorum habendorum causa. Dictus L. Veturius Philo. M'. Pomponium Mathonem magistrum equitum dixit. Iis vitio creatis iussisque die quarto decimo se magistratu 12. abdicare, res ad interregnum rediit.

5. stipendium] eine der Königin Teuta auferlegte Abgabe.

dies exierat] der zur Zahlung bestimmte Termin war abgelaufen.

6. in cervicibus erat] in der Nähe bedrängen.

terrarum] oder gentium bei nusquam, minime, ubi dient zur Verstärkung. Sch. 274, II A. 5.

7. per] temporal u. kausal: beim Ausbruch.

8. a] unter dem Vorsitze, wie XXI, 15, 6.

arce] auf dem nördlichen Gipfel des kapitolinischen Hügels, während das Capitolium auf dem südwestl. Gipfel lag.

9. si iis videretur] blosse Höflichkeitsformel.

quam iussissent] vollständig: in quam comitia edici iussissent. Die Praepos. kann bei dem Relativ weggelassen werden, wenn der unter- u. übergeordnete Satz dasselbe Verbum

hat.

10. potius] bei einer Auswahl zwischen zwei Dingen. Nach potius quam würde auch in der direkten Rede der Konjunktiv folgen, weil man die Nichtverwirklichung des Ge-dankens annimmt.

11. a consule] von dem einen der Konsuln, die entweder darüber sich verständigen oder darum losen.

12. vitio] sei es, dass ein malum auspicium vorlag oder dass bei der Wahl gegen Sitte u. Gebrauch gehandelt worden war. Vgl. 34, 10.

1

XXXIV. Consulibus prorogatum in annum imperium. Interreges proditi sunt a patribus C. Claudius Appii filius Cento, inde P. Cornelius Asina. In eius interregno comitia 2 habita magno certamine patrum ac plebis. C. Terentio Varroni, quem sui generis hominem, plebi insectatione principum popularibusque artibus conciliatum, ab Q. Fabii opibus et dictatorio imperio concusso aliena invidia splendentem, vulgus et extrahere ad consulatum nitebatur, patres summa ope obsta3 bant, ne se insectando sibi aequari adsuescerent homines. Q. Baebius Herennius tribunus plebis, cognatus C. Terentii, criminando non senatum modo sed etiam augures, quod dictatorem prohibuissent comitia perficere, per invidiam eorum favorem 4 candidato suo conciliabat: ab hominibus nobilibus per multos annos bellum quaerentibus Hannibalem in Italiam adductum; 5 ab iisdem, quum debellari possit, fraude bellum trahi. Quum quattuor legionibus universis pugnari posse apparuisset eo,

[blocks in formation]
« PreviousContinue »