[Het gene in de volgende bladen niet tusschen haakjes ingesloten is, behoort tot BILDERDIJK's eigen handschrift:

Het aldus ingeslotene (), is aanvulling uit zijn mondeling bijgevoegde:

Het aldus onderscheidene [ ], is toevoegsel van mij zelven.

H. W. T.]

OPHELDERINGEN EN BIJVOEGSELEN.

Bladz. 1. Stadhouderlooze Regeering."

D

Men noemt ze Staatsregeering..

Wat is dat? Alle regeering, ook Monarchale.
Maar men meent Staten regeering.

Ware dat waar, zoo zou het een Democratie, uit Burgers, Boeren, Edelen, en Geestelijkheid geweest moeten zijn.

Maar geen der Staten of Standen hadden er deel in. De Regering was bij een nieuwopgestane klasse van menschen, die een Aristocratie vormden, en om die staande te houden, een familie-regeering.

Maar dit juist was het het geen men met dit woord beteekende, toen men het woord Staat niet meer verstond. En hoe kwam dat?

De Afgezondenen der Staten bij den Vorst had men van ouds Staten genoemd per navázoŋav en waar dezen delibereerden heetten de Staten te delibereeren; Maar de eigenlijke Staten waren de Kommittenten. Die Kommittenten waren ook wezenlijk

deels de Burgerstaat,

deels de Edelen- of Adelstaat,

en dus Staten.

Doch als in de Steden geen Burgers meer delibereerden, en de Vroedschappen geen burgers meer waren, maar Magistraten nevens de Burgemeesters, en uit eigen hoofde voteerden, regeerde geen Burgerstaat meer;

zelfs was er geen repraesentatie van den Burgerstand, maar de 700 Vroedschappen der Steden, met eenige Edelen bij een, (gelijk zij in 1651 bij een zaten) waren de physique Souverain in wezen en niet in verbeelding.

En zoo ook geen Adelstand, toen de Edelen niet meer als één der 2 standen, maar als een accessoir van de Staatsvergadering, en met ieder Steedtjen dat daar opkwam, gelijkstaande gerekend werden. Niets kon ongepaster zijn dan die naam.

In de Staten konden niet meer dan twee leden zijn, om dat er maar twee Staten waren.

Doch hier waren nu 19 Staatsleden in Holland, die te samen den Staat, maar geen staten uitmaakten of repraesenteerden.

Evenwel de oude naam bleef van Staten van Holland van Zeeland enz, en even zoo die van Sta

ten Generaal, welke beter te wettigen was, als verbeeldende 7 verscheiden Staten, in den zin, nu niet meer van standen of orders van menschen, maar van res publica summo imperio gaudens [oppermagtig bestuur].

Door deze verandering van de zaak en behouding der oude benaming, wist men nu ook niet meer wat van 't woord te maken, en Staten werd met Staat vermengd: en dus is het dat men met Staatsregeering eigenlijk Staten-regeering wil zeggen, in tegenstelling van Stadhouderlijke Regeering; als regeerende nu de Staten alleen; dat is (wel te verstaan) de 700 Vroedschappen der Steden nevens de 3 of 4 Edelen die men de genade deed daar bij te gedogen.

!

't Spreekt van zelfs, dat het woord Staten derhalve ook zoo niet dan van het geheele lichaam van de Edelen en Steden van Holland, en ter Generaliteit van het Kollegie der Provinciale Gemachtigden gezegd kon worden ook begreep men dat daarom toch ieder persoon van zulk een Kollegie of lichaam geen Staat genoemd kon worden. Men fabriceerde daarom een singulare Staten, en zoo schreven eenige lieden aan hun deur: (de) Staten Generaal van Citters (b. v.)

het geen in mijn tijd geen geringe tytel was, maar waarop men zich zeer veel liet voorstaan.

Bladz. 3. r. 4. v. ond. Hyacint (van Nassau)."

Hyacint van Nassau

trouwde een dochter van Jean la Serre; hier uit een zoon; deze

trouwde een dochter uit het huis de Nesle de Mailly. En deze, die nooit met hem gecohabiteerd heeft, en met wie hij in proces lag, heeft hangende dit proces een zoon gekregen, die zich Prince de Nassau genoemd heeft, en dit proces entameerde. Deze Prins de Nassau, heeft zich in mijn tijd in Russische dienst begeven, en tegen de Turken een arm verloren.

Hij was niet gerechtigd:

1o. Als extraneus aan zijn praetensen Vader;
2o. Als hebbende zijn vader nooit recht gehad, op
de successie van Hyacinth,

a. Ob obstans matrimonium.

8. Ob contractum nuptialem Hyacinthi.

Bladz. 5. r. 10, het Huis van Oranje en Nassau.”

(Aldus kan en moet men zeggen; en zoo wordt ook gezegd in het tractaat met den Koning van Pruissen

bij Wagenaar XIX D. bl. 95: - niet Oranje Nassau ofschoon dit thans algemeen, en zelfs in onze Grondwetten van 1814 en 1815, als ware het de geslachtnaam van ons Koninglijk Huis gebezigd wordt. Maar Nassau is even min een tak van het Huis van Oranje, als Oranje een deel der Nassausche landen. geschikte term is het eerst gebezigd door den dommen vervaardiger van de pyramide, die de plaats aanduidt van het afgebroken huis te Rijswijk).

Bladz. 9. aant. (bij te voegen).

Die on

(Dit had zelfs invloed op en werd uitgedrukt door het ceremonieel: alzoo bij 't aangaan der Statenvergadering, elk Quartier als zelfstandig; doch bij het uitgaan, de vergadering als één lichaam, beschouwd werd).

Bladz. 10 r. 11, 13 v. ond. » Oude en Nieuwe plooi."

[Er was ook een Tusschen-plooi; die den naam had van Stulp-plooi: een midden-partij van dezulken, die zich neutraal hielden, om te zien welke partij de bovenhand zoude houden en zich dan daar bij te voegen; of ook om de overwinning te bezorgen aan die der beide partijen, waar bij zij goedvinden zoude zich te voegen. Z. Burgerlijke Redevoering (enz.) tusschen drie Nederlandze Heeren, reizende van Helikon (bl. 12): »zeker Vriend schrijft mij, dat in Gelderland driederley Humeuren of zoort van Menschen in 't Spel zyn, de Oude Ploy, Nieuwe Ploy, en de Stulp Ploy: representeerende d'eerste de Oude-, de tweede de Nieuwe Regeering, en de derde de Twijffelaars, die op beyde zyden hinken; en die ik wel geloof de slimste te zyn." — » Ik