Page images
PDF
EPUB

of "opening der lente" die kort na Nieuwjaar valt, en men begroet dus den nieuwgeboren Hemelgod met een groot feest eenige dagen later, juist wanneer de herleving der Natuur in vollen gang is en de bezielende kracht des Hemels zich in haar jongelingschap begint te openbaren.

Vóór wij tot de beschrijving van den feestdag overgaan zij nog vermeld, dat de officieële heiligverklaring van den Hemelgeest onder den schoon klinkenden naam van Parelkeizer wordt gezegd te hebben plaats gegrepen in het jaar 1116, onder de Soeng-dynastie. Zijn eeredienst werd bij die gelegenheid verbonden aau dien van een zekeren Tsjang Tao Ling, den stichter van het Taoistische Pausdom, aan wien de laatste paragraaf van dit hoofdstuk is gewijd. De officieële heiligverklaring van dien eersten Paus ging uit van Keizer Hwoei Tsoeng (26), en wel door den invloed van diens gunsteling, den gewezen Boeddhistischen priester Lin Ling Soe (27).

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small]

Manual" 391. En verder hier beneden, eerste maand 10den dag.

in Capricornus.

in Aquarius.

Zie Mayers, «Chinese-Reader's

2.

HUISOFFERANDE.

De offerande, die op den geboortedag van den Geest des Hemels te zijner eere in het huisgezin wordt opgedragen, is een der grootste die in den loop van het gansche jaar worden gebracht. Zeer laat in den avond worden op een tafel in het hoofdvertrek, in de zoogenaamde thia" (28), voor de deur allerlei soort van offerwaren klaargezet waaronder een varkenskop niet mag ontbreken, daar die het voornaamste lichaamsdeel is van het varken evenals Thi" Kong het hoofd en de voornaamste van de goden is. In verband met deze zinnebeeldige rol, die hij op de offertafel speelt, noemt men een varkenskop die tot offerande dienen moet, wel eens deftiger wijze: de oorsprong van het varkensvleesch" (29), want ook de Hemel is de oorsprong, het beginsel van alles wat bestaat. De offertafel staat gemeenlijk op vier stoelen, waarvan een onder elken poot is geplaatst, en het is dus alsof men de tafel den Hemelgeest aanbiedt door ze omhoog te heffen. In het midden staat de wierookpot, geflankeerd door kandelaars en met kopjes thee er voor. Op de tafel bevinden zich verder de vijf vleeschofferwaren (zie bladz. 24) en droge, geconfijte vruchten, bevestigd op bamboestaafjes die loodrecht in een fraai geverwd voetstuk zijn bevestigd, en een bloem dragen op den top. Deze bloem doet dienst als zinnebeeld van de hernieuwde lente. fituren heeten biet-tsijèn (3o) of taám-tsijèn (31), d. i. #gehonigde of vochtige middelen van aanbeveling" (bij de goden). En achter den wierook en de kaarsen staan verscheidene soorten van taarten en koekjes, waaronder de groote gegiste taart die hoat-keé (zie bladz. 15) heet; verder de zoogenaamde ti"-kée (32) of zoete koekjes, toebereid met suiker, en de langwerpige khijen (33) of "schakels", zoo geheeten omdat zij van boven het voorkomen hebben van in elkander grijpende ringen.

Deze schakelkoekjes hebben een zeer eigenaardige beteekenis, althans, zoo men het oordeel van meer beschaafde Chineezen voor lief neemt, en niet gelooft dat zij er bij het geven van cene verklaring maar een slag in slaan. Zij zeggen, dat de Hemel, die eeuwige der eeuwigen, die aan alles wat bestaat het leven heeft gegeven, steeds moet beschouwd worden als de bron, de oorsprong, de bewaarder en uitdeeler van leven en dood, en als zoodanig over de lengte of de kortheid der menschelijke dagen beschikt. Men offert daarom die schakelkoekjes als symbool van het lange leven, dat de offeraar voor zich en zijn gezin van den Hemelgod hoopt te ontvangen een aaneenschakeling van jaren, zinnebeeldig voorgesteld door de in elkander grijpende ringen. Daar zij, behalve bij de vereering des Hemels, ook nog bij uitsluiting gebruikt worden op de drie feestdagen ter eere van de saam-kai-kong, namelijk op den 15den van de eerste, de zevende en de tiende maand, heeten zij saam-kaì-khijen (34) of saam-kai-kong-khijen (35) "schakels van de drie werelden of de drie Wereldheeren" (36).

(2)廳()豚元()蜜薦 ('') 淡薦 (甜粿() OKOH 牽 (C) 三界 (5) 三界公牽.

vorm en

Als tweede zinnebeeld van het lange leven, hetwelk men van den Hemel, dat meest volkomen beeld der eeuwigheid, hoopt te erlangen, wordt op den geboortedag van den Hemelgod nog een ander soort van koeken geofferd, bekend onder den naam van koe-kée (37) of "schildpadkoeken". Zij zijn plat en ovaalrond van dragen op de bovenste oppervlakte de teekening van een schildpad, vóór het bakken in het deeg gedrukt door middel van een houten vorm: een behandeling die ten-koe (38) #schildpadden drukken" heet. Zij worden gewoonlijk den avond te voren door de vrouwen en kinderen der familie bereid. De koeken zijn van verschillende grootte en soms tot twee voeten lang, en worden niet zelden tot een veertigtal toe op de offertafel aangetroffen, op vier schotels, die aan de vier hoeken van de tafel zijn geplaatst. Het deeg wordt vermengd met een roode verfstof, zoodat de koeken door en door, zoowel van buiten als van binnen, de kleur des geluks vertoonen. En meestal dragen zij nog op den bovenkant het karakter sioe (39) lang leven", dat daarin met den vorm. ingedrukt, en heeten daarom sioë-koe (40) of #schildpadden tot een lang leven (41)”. De koeken vereenigen in zich dus het denkbeeld van geluk, zinnebeeldig voorgesteld door de roode kleur, naast dat van een hoogen ouderdom: beide de grootste zegeningen, die men zich van den Hemel af kan bidden.

De reden waarom de schildpad wordt gebruikt als zinnebeeld van een lang leven is niet moeielijk op te sporen. Het dier leeft zeer lang en men heeft er den ouderdom van 120 jaren zien bereiken, iets wat niet aan de Chineesche natuurvorschers is ontgaan. Haar langdurig leven is ook oorzaak dat haar de kennis van het verleden en de toekomst wordt toegeschreven, en nog heden ten dage is zij daarom het geliefkoosde medium voor waarzeggers, wichelaars en toovenaars. Wellicht echter is de offerande van de schildpadkoeken op den geboortedag des Hemels, dat is, in het begin der lente, nog een overblijfsel van een vroegere offerande van werkelijke schildpadden. "Gedurende de wintermaanden", zegt de Materia-Medica der Chineezen (42), verbergt "de schildpad zich in den grond, maar in de lente, zomer en herfst komt zij voor

maand.

(3) Zie verder omtrent die koekjes en hunne zinnebeeldige beteekenis: 15den van de eerste

(C)龜粿(印龜(壽("")壽龜,

(*) Ook op verjaardagen worden dergelijke schildpadkoeken den jubilaris aangeboden door de vrienden en verwanten, ten tecken dat zij hem een lang leven toewenschen. Zij verschillen dan echter eenigzins van die welke men den Hemelgod op diens geboortedag aanbiedt, daar zij meesta niet in een vorm zijn gedrukt en, bij een meer gerekt-ovaalvormig voorkomen, van boven het karakter sioë vertoonen te midden van figuren: alles daarop gelegd in vermicelli. De lange draden moeten eveneens dienen als symbool van een lang leven. Schildpadkoeken worden ook door den jarige zelf geofferd aan den Hemelgod en aan de huisgoden, en daarna rondgedeeld aan zijne vrienden bij wijze van wederkeerigen heilwensch. Dat ruilen geschiedt ook, behalve op verjaardagen, nog als een kind drie dagen, één maand en vier maanden oud is, doch het zijn dan de ouders die het beleefdheidsgeschenk retourneeren. Onder de mindere families worden op verjaardagen geen schildpadkoeken gewisseld, behalve met een grootvader.

(3)本草綱目, hoofdst. 45,秦龜.

"den dag en zwerft dan rond in de valleien langs de beken en rivieren". Die wederverschijning van het dier na zijn winterslaap gaf wellicht aanleiding tot de schildpadofferande, die onder de Tsjow-dynastie (1122-255 vóór Chr.) in de lente plaats had (43): een offerande waarvan de hedendaagsche wellicht een overblijfsel is, of die misschien met haar denzelfden oorsprong heeft (44).

Nog zij aangemerkt, dat de offering van schildpadkoeken wederom plaats heeft zes dagen later, en wel op den feestdag van de saam-kai-kong, doch niet op den 15den van de zevende en de tiende maand.

Alvorens van de beschrijving der offertafel af te stappen rest ons nog te zeggen, dat er niet op mogen ontbreken eenige schotels met groente, vermicelli, champignons, koekjes, pastijtjes, in het kort een menigte van spijzen, die bij een gewonen maaltijd waarbij gasten zijn genoodigd plegen te worden opgedischt. Vleesch behoort echter niet onder deze zoogenaamde #offerschotels" king-oá" (45) te huis. Zij zijn in grooter of kleiner getale aanwezig al naar gelang van rijkdom en devotie. Ook worden wel chinaasappelen op de tafel geplaatst, en stukjes sandelhout gebrand. Sommige lieden wijden in het begin des jaars een varken aan den Hemel, en mesten en voeden het dier het gansche jaar door, alleen met het doel het op den geboortedag van den Hemelgod te slachten en den kop te zijner eere te offeren.

Zoodra de offerschotels, die somtijds met voordacht in grooteren getale zijn aangerecht omdat men den volgenden dag (q. v.) de schoonzoons van den huize wil onthalen, op de offertafel of, zoo noodig, op meer dan een zijn klaargezet en middernacht voorbij is, dan wordt in sommige rijke en vrome gezinnen de Taoïstische priester geroepen om den Hemelgod te inviteeren. Op een groot papier, gevouwen als een boekje, schrijft hij neder dat op dien en dien dag van dat en dat jaar die en die persoon den Geest des Hemels aanroept om hem geluk te wenschen met zijn geboortedag, en om van hem bescherming en gunsten af te smeeken voor zich en zijn familie. Met zijn ceremoniekleederen aan en rinkelend met zijn bel wordt door den priester dit papieren gebed voorgelezen en, onder het maken van de noodige gebaren en bewegingen, verbrand. Deze plechtigheid heet tsjhiáng-síen (46) of "het inviteeren van den Geest." Als zij afgeloopen is ontvangt de priester ter belooning een paar honderd

(*) Zie Biot, "Tcheou-li", Tome I, pag. 90.

(*) Het is mogelijk dat die schildpadoffering een overblijfsel is uit de allerhoogste oudheid, toen, zooals Schlegel in zijn "Uranographie Chinoise", boek I en II, heeft trachten te bewijzen, vóór ongeveer 18000 jaren het sterrenbeeld de Schildpad een vierde gedeelte van den Hemel besloeg, en gedurende den loop van het winterseizoen des middernachts successievelijk culmineerde. Het dier, dat volgens genoemden Schrijver, door zijn lethargischen slaap den stilstand der Natuur voorstelde en daarom als aanduider van het koude jaargetijde aan het uitspansel werd geplaatst, was dus van zelve het zinnebeeld van alle kwalen van den winter, en het is wellicht als dankzegging voor de verlossing van die kwalen dat men haar offerde aan den Hemel bij den aanvang van de lente.

(*)供碗(““)請神.

cash (ongeveer een halven gulden) gewikkeld in een rood papiertje, en verdwijnt. Daarna wordt door alle huisgenooten, te beginnen met den oudsten zoon, wierook gebrand, wijn geofferd en het hoofd tegen den grond geslagen. Men verbrandt papier en ontsteekt mertjons voor de deur, en alles gaat in zijn werk juist als bij een gewone sing-leé offerande, die boven, op bladz. 15 en volg. is beschreven. Het offerpapier dat men gebruikt is sioē-kiem of "papier voor een lang leven (47)", en dient wederom om van den eeuwigen Hemel, het uitvloeisel van alle leven en den beschikker over de lengte der menschelijke dagen, een hoogen ouderdom af te smeeken. Een grooter soort, speciaal voor den feestdag des Hemels vervaardigd, wordt in de winkels verkocht, en meestal eerst gevouwen in den vorm van kleine schuitjes alvorens men het verbrandt.

Vele lieden begeven zich dadelijk na de offerande ter ruste, doch sommigen roepen de rondtrekkende poppespelers in, die twee aan twee door de straten zwerven door op een kleinen, schelklinkenden gong te slaan, hunne aanwezigheid doen kennen. Na een poosje te hebben gespeeld gaan zij heen om elders hun geluk te beproeven en andere lieden, die vroomheid aanspoort niet vóór den volgenden morgen naar bed te gaan, den tijd te helpen korten.

en,

Het verceren van den God des Hemels geschiedt op verschillende uren van den nacht, zoodat men dikwijls tot zonsopgang toe het geratel van de onverdragelijke crackers in den omtrek hoort. Sommige lieden gaan uit godsvrucht dien nacht in het geheel niet naar bed maar blijven wakker tot den volgenden morgen, als wanneer men wederom kaarsen op de offertafel ontsteekt en wierook aanbiedt met het gewone tshioè"-dziā. Tegen den middag worden de offerartikelen toebereid en geheel of gedeeltelijk opgegeten door de huisgenooten, maar de koekjes, taarten enz.: kó-pió1g-éwmich (48) deelt men aan de vrienden en familieleden rond, evenals den varkenskop, dien men tot dat doel in stukken heeft gesneden. Ook de eenden en de kippen worden somtijds weggegeven, doch alleen aan zeer intieme vrienden. Men krijgt natuurlijk dergelijke tegengeschenken, afkomstig van de offeranden van bekenden en verwanten, terug. De brengers ontvangen een fooitje, waarvan de grootte afhangt wel is waar van de lengte van den weg en de mildheid van de gevers, doch dat in Emoy zelden meer dan vijftig cash (tien à twaalf cents) bedraagt. Gewoonlijk zijn het de vrouwelijke bedienden die met het overbrengen van de offergeschenken worden belast. Bijna alle gegoede en deftige families hebben namelijk een of meer van zulke dienstboden, boé-á (49) of "moedertjes" in dienst, aan wie de verzorging der kinderen, het wasschen van de kleederen, het koken van den pot en dergelijke huishoudelijke bezigheden meer zijn opgedragen. Zij verdienen van een tot twee dollars 's maands, en zijn

(*) Zie de noot op bladz. 15, V.

(1)粿餅之物,
(") 母仔,

« PreviousContinue »