CVI

Then let the winds howl on! their harmony
Shall henceforth be my music, and the night
The sound shall temper with the owlets' cry,
As I now hear them, in the fading light
Dim o'er the bird of darkness' native site,
Answering each other on the Palatine,

With their large eyes, all glistening gray and bright,
And sailing pinions. Upon such a shrine

What are our petty griefs? — let me not number mine.

CVII

Cypress and ivy, weed and wallflower grown
Matted and mass'd together, hillocks heap'd

On what were chambers, arch crush 'd, column strown
In fragments, choked up vaults, and frescos steep'd
In subterranean damps, where the owl peep 'd,
Deeming it midnight: Temples, baths, or halls?
Pronounce who can; for all that Learning reap'd
From her research hath been, that these are walls
Behold the Imperial Mount! 't is thus the mighty falls.

CVIII

There is the moral of all human tales;

'Tis but the same rehearsal of the past,

First Freedom and then Glory when that fails,

Wealth, vice, corruption, — barbarism at last.
And History, with all her volumes vast
Hath but one page, - 't is better written here
Where gorgeous Tyranny hath thus amass'd
All treasures, all delights, that eye or ear,

-

Heart, soul could seek, tongue ask-Away with words! draw near,

Թող մռընչեսցեն արդ Հողմունք. այսուՀետեւ ձայն նոցուն Լիցի *նձ նըւագ դաշնաւոր. եւ դասապետ ինք գիշեր Յերիւրեսցե զիունչ նոցա՝նդ բըւիճակացըս ճըչիւն Ջոր եւ լըսեմն իսկ այժմիկ, ի լղյս աղօտ եւ յերեր, Յաղջամըղջին տարածել ի բոյնս Հաւուց խաւարի, Պալատինեայ ի բարձանց ձայնս ածելով առ իրեար 68, լայնաչեայք, գորշք եւ փայլունք, բաբախելով թեւաՀար։ Առ այսպիսեօք շիրմօք զինչ մերքս իցեն վիշտք արՀամարի : Թողից օն անդր արդ ի բաց զիմոց ցաւոցըս համար:

ՃԷ

Բաղեղն եւ նոճ եւ մեխակ, աճէ եւ ոտըն վայրի Համախառնեալ Համավայր . դիզան դընին անդ փլատակք Ուր էր երբեմըն սենեակ , բեկորք ջախջախ կամարի, Մանրակոտոր անդ սիւնակք, ձեղունք ցըրուեալք ընդ յատակ, Ո րնանըկար դեղերանգք ի ներքնատունս տամկացեալք, Ուր բու դարեալ դադարէ կարծեալ գիշեր Հասարակ . Եւ ո՞ գիտէ, սրահք իցեն թէ բաղանիք թէ տաճարք . խոյզ եւ խընդիր գիտութեան ծանեաւ լոկ զայս զի որմք են : Հայեաց ի լեառնն ինքնակալ9:— Այսպէս Հըզօրք իսկ գըթեն:

Այդ Համօրէն մարդկայնոցըս պատմութեանց յիշատակ, Յար անդուլ վէպք անցելոց • Ազատութիւն առաջին, Յետ նորա փառք . ի վրիպելնոցին՝ ոսկւոյ տենչ անյագ, Ախտք եւ եղծումըն բարուց, եւ խըժանալ Հուսկ վերջին : Եւ պատմութեան ամենայն ստուարակարկատ մատենից Ձիք բայց միայն մի պատճէն, եւ է գըրեալ աստ յաջիկ. Աստ ուր գոռոզ բըռնութիւն էած կուտեաց գանձ սաստիկ Եւ փափկութիւնս զանազան, մարմաջ աչաց եւ ի լուր, Սըրտի լեզուի եւ մըտաց յաղթկուս. — այլՀի՞մ բանի ի զուր.

CIX

for here Man!

Admire, exult, despise, laugh, weep,
There is such matter for all feeling:
Thou pendulum betwixt a smile and tear,
Ages and realms are crowded in this span,
This mountain, whose obliterated plan
The pyramid of empires pinnacled,

Of Glory's gewgaws shining in the van

Till the sun's rays with added flame were fill'd! Where are its golden roofs? where those who dared to build?

CX

Tully was not so eloquent as thou,

Thou nameless column with the buried base!
What are the laurels of the Cæsar's brow?
Crown me with ivy from his dwelling-place.
Whose arch or pillar meets me in the face,
Titus or Trajan's? No 't is that of Time:
Triumph, arch, pillar, all he doth displace
Scoffing, and apostolic statues climb

To crush the imperial urn, whose ashes slept sublime,

CXI

Buried in air, the deep blue sky of Rome,
And looking to the stars: they had contain'd
A spirit which with these would find a home,
The last of those who o'er the whole earth reign'd,
The Roman globe, for after none sustain 'd,

But yielded back his conquests: - he was more

Than a mere Alexander, and, unstain 'd

With household blood and wine, serenely wore

His sovereign virtues still we Trajan's name adore.

Մերձ մատիր, տես, եւ ցընծա, խոտեա, ի ծաղը Հատ ու ի լաց. Քանզի են են իսկ աստեն Հանուրց կըրիցդ այդ պատճառք • Ո՜վ մարդ կախեալ ճօճանակդ ընդ մէջ ծաղու ու արտասուաց. ի քիլ տեղւոյս՝ պետութիւնք եւ ազզք դընին ոտընՀարք. ի լերինս յայսմ՝ որոյ արդ եւ տեզագիծ իսկ ջնջի, Յուրանակերպ ամբառնայր իշխանապանծ աշտարակ Շողշողելով ի փառաց պաճուճազարդ փայլատակ . Մինչեւ ճաճանչք արեւու բոցադիզեալ եռային . Ո՞ւր արդ ոսկիքն են ձեղունք. եւ ուր որք զայն կանգնեցին :

բուսաւ:

Ոչ այնքան քաջ պերճախօս կիկերոնին էր լեզու՝
Որքան դու սիւն անանուն եւ կիսաթաղ, խարըսխաւ
Ո՞ւր են դափնիք որ զճակատ պըսակեցին կեսարու .
Տուք ինձ պըսակ բաղեղան որ ի նորին տան
Ո՞ր Է կամարս այս կամ՝ մոյթ որ արդ աչացս Հարկանի ,
Տրայիանու թէ Տիտեայ . — Ժամանակին միայնակ.
Ունչս ածելով վարէ նա զկամար , ըզմոյթ, գյաղթանակ ·
Առաքելղյն կանգուն կայ 'նդրի ուր կայսերն էր սափոր 70,
Եւ նընջէին աճիւնք վեհք յօդը թաղեալք կանգնաւոր,

ի խորագոյն կապուտակն ի մէջ երկնիցըն Հռովմայ,
Ակնարկելով ընդ աստեղս. ու էր շունչ երբեն ի նոսին՝
Ում ոչ գըրէր անՀաճոյ գալբընակել ի սոսա,
Մի յայնց ոգւոց որք լըրիւն իւրով երկրի տիրեցին,
Հռոմէականն աշխարհի , զոր չըկալաւ ոք յետոյ .

Նա եւ զգրաւեալն իսկ կորոյս: Քան զԱղեքսանդր ինձ նա մեծ,
Սուրբ յարենէ ընտանւոյ եւ ի գինւոյ զեղծամեղծ,
Որ զարքենի լաւութիւնս Հանդիսացոյց անպարսաւ .
Եւ մինչեւ ցօրս այս պատուի Տրայիանու ջինջ Համբաւ :

CXII

Where is the rock of Triumph, the high place Where Rome embraced her heroes? where the steep Tarpeian? fittest goal of Treason's race,

The promontory whence the Traitor's Leap Cured all ambition, Did the conquerors heap Their spoils here? Yes; and in yon field below, A thousand years of silenced factions sleep — The Forum, where the immortal accents glow, And still the eloquent air breathes

CXIII

burns with Cicero!

The field of freedom, faction, fame, and blood:
Here a proud people's passions were exhaled,
From the first hour of empire in the bud
To that when further worlds to conquer fail'd;
But long before had Freedom's face been-veil'd,
And Anarchy assumed her attributes;

Till every lawless soldier who assail'd

Trod on the trembling senate's slavish mutes, Or raised the venal voice of baser prostitutes.

CXIV

Then turn we to her latest tribune's name,
From her ten thousand tyrants turn to thee,
Redeemer of dark centuries of shame

The friend of Petrarch - hope of Italy —
Rienzi! last of Romans! While the tree
Of freedom's wither'd trunk puts forth a leaf,
Even for thy tomb a garland let it be

The forum's champion, and the people's chiefHer new-born Numa thou with reign, alas! too brief.